14 GODINA OD POGROMA NA KOSOVU I METOHIJI

Martovski pogrom 2004. označava masovne napade albanskih ekstremista na srpsko civilno stanovništvo koji su se desili na Kosovu i Metohiji u martu 2004. godine. Ovi napadi su bili direktna posledica tenzije između Srba i Albanaca, nakon davljenja dvoje albanske dece u reci u selu Čabra, za čiju smrt su albanski mediji i političari okrivili Srbe iz susednog sela Zupče. Albanski ekstremisti su 17. marta proterali veliki broj Srba, spalili njihove kuće i oskrnavili srpske kulturno-istorijske spomenike. Dva dana otvorenog napada albanskih ekstremista na srpsko civilno stanovništvo na Kosovu i Metohiji dovelo je do masovnog progona Srba, najmasovnijeg od 1999. godine. O ovim događajima snimljeno je nekoliko dokumentarnih filmova.

Procenjuje se da je oko 4.000 Srba izgnano iz svojih kuća širom Kosova i Metohije. Tokom pogroma poginulo je 28 ljudi, 35 pravoslavnih manastira je uništeno ili oskrnavljeno, a oko 930 srpskih domova je spaljeno i uništeno. Pored javnih osuda od svih međunarodnih aktera mnogi učesnici su do danas ostali nekažnjeni.

Pogrom i dešavanja po naseljima

Sa obzirom na vrlo precizno izvedenu hajku može se govoriti o vrlo organizovanom nasilju koje su Albanci pokrenuli u svrhu etničkog čišćenja i zastrašivanja. Zapravo, ovi nemiri su jedna u nizu akcija koja je nastavak sistemskog plana. Određeni podaci pokazuju da se etnički satav u pojedinim mestima u potpunosti promenio. U nastavku je pregled značajnijih dešavanja u toku ovog pogroma po naseljima.

Kosovska Mitrovica

Grad je podeljen na severni i južni deo, pri čemu je južni deo nastanjen isključivo albanskim stanovništvom, dok je severni deo grada multietnički, odnosno u naseljima „Tri solitera“, „Mikro-naselje“ i „Bošnjačka mahala“, žive Srbi, Albanci, Romi i Bošnjaci. Broj Srba do dolaska KFOR-a 1999. godine je bio oko 16.000 nakon čega je iseljeno oko 2000 i to iz južnog dela grada. Tako da je u severnom delu Mitrovice u momentu pogroma bilo oko 14.000 Srba.

Najveći okršaji su se desili upravo u ovom mestu, jer je tu i najveća baza Srba na Kosovu i Metohiji. Oni su se koncetrisali oko mosta na Ibru koji razdvaja dva dela grada i strateški je veoma bitan za čitav grad. 16. marta 2004. godine, oko 16.00 časova, nakon saopštenja albanskih elektronskih medija o utapanju trojice albanskih dečaka u selu Čabra, pripadnici UNMIK policije su blokirali Ibarski most, koji razdvaja južni i severni deo grada, u nameri da preduprede eventualne sukobe.

Sledećeg dana veći broj Albanaca okupio se u južnom delu grada. Oko 11.00 časova najveći deo demonstranata predvođenih grupom od oko 200 ekstremista, naoružanih vatrenim oružjem i bombama, uputio se ka Ibarskom mostu. Deo demonstranata, uspeo je da probije barikadu i uđe u severni deo grada, dok se ostatak sukobio sa pripadnicima UNMIK policije i malobrojnim snagama KPS-a. Istovremeno, oko 11.15 časova, oko 150 lica srpske nacionalnosti uputilo se ka mostu, u nameri da spreče prodor albanskih demonstranata. Tada je započelo kamenovanje na Srbe i pripadnike KFOR-a i UMNIK policije sa albanske strane. Pripadnici UNMIK policije upotrebili su suzavac, šok bombe i gumene metke, dok su pripadnici specijalne jedinice UNMIK policije iz Poljske, oko 11.30 časova pokušali da blokiraju prilaze glavnom mostu na Ibru. Prvi pucnji iz vatrenog oružja registrovani su oko 12.00 časova, iz pravca „Tri solitera“, na Srbe u severnom delu grada. Istovremeno, albanski ekstremisti počeli su da bacaju „molotovljeve koktele“ na vozila UNMIK policije. Oko 13.00 časova, albanski ekstremisti uspeli su da, preko pešačkog mosta koji je u blizini Tri solitera uđu u severni deo grada. Onda se veliki deo srpske mase pokrenuo ka tom mostu trudeći se da spreče albanske ekstremiste da uđu dublje u severni deo grada i naprave masakr većih razmera. U isto vreme, albanski teroristi iz zgrada u naselju „Tri solitera“ započeli su da bacaju bombe i otvaraju vatru iz automatskog oružja i snajperskih pušaka na pripadnike međunarodnih snaga i srpsko stanovništvo. Imali su podršku ekstremista koji su, iz pravca gradskog parka u blizini Ibarskog mosta, počeli da pucaju na Srbe u severnom delu grada. Tom prilikom ubijeni su Borivoje Spasojević (rođen 1941. godine) i Jana Tučev (rođena 1968. godine), dok je ranjen Simeon Simeonov, UNMIK policajac iz Bugarske. U popodnevnim časovima, međunarodne snage uspele su da uspostave red u severnom delu grada, dok su u južnom delu grada veće grupe Albanaca nastavile da razmenjuju pojedinačnu vatru sa pripadnicima UNMIK-a i KFOR-a. Bilo je i pojedinačnih pucnjeva ka srpskom predgrađu Brdo.

18. marta nastavljene su demonstracije albanskih ekstremista, a grupa od oko 1 000 Albanaca, okupljena ispred bivše zgrade „Beobanke“, krenula je ka severnom delu grada. Albanski ekstremisti su, u više navrata, pokušali da zapale crkvu Svetog Save, u južnom delu Kosovske Mitrovice, a oko 12.30 časova, zapaljeni su konaci i pomoćne prostorije u dvorištu crkve. Sama crkva zapaljena je oko 18.00 časova. Sporadična pucnjava nastavljena je i tokom noći, a prilikom razmene vatre sa albanskim teroristima, pripadnici KFOR-a ubili su albanskog snajperistu. 19. marta u ranim jutarnjim časovima, iz naselja Tamnik, u južnom delu Kosovske Mitrovice, albanski teroristi su granatirali severni deo grada.

Svinjare

U ovom multietničkom selu, koje se nalazi na trećem kilometru puta Kosovska Mitrovica – Priština, do marta 1999. godine živelo je više od 300 Srba, koji su se nalazili u potpunom okruženju Albanaca. Pre bombardovanja u selu je živelo oko 900 Srba, a nakon toga selo je napustilo oko 200 stanovnika.

18. marta 2004. godine, albanski ekstremisti su u vremenu od 12.00 do 13.00 časova, izvršili napad na selo Svinjare i tom prilikom zapalili veći broj srpskih kuća i pomoćnih objekata. Uz pomoć pripadnika UNMIK policije, meštani su, iz zone napada premešteni u drugi kraj sela. Oko 17.00 časova, iz sela su evakuisani žene i deca. Istog dana, pripadnici KFOR-a, prisilno su evakuisali preostale Srbe. Na drugom kraju sela, albanski ekstremisti započeli su da pale srpske kuće i pomoćne objekte. 20. marta, do 17.00 časova iz baze francuskog KFOR u severnom delu Kosovske Mitrovice, 120 stanovnika sela Svinjare bezbedno je evakuisano u Zvečan. Nakon ovog pogroma u selu nije ostao niti jedan stanovnik Srbin.

Priština

Sa obzirom da je u doba ovog pogroma Priština bila faktički etnički čista, ovo je samo poslužilo da se iz nje isele i preostali Srbi. Broj Srba do dolaska KFOR-a je bio oko 45.000, da bi se tokom leta iselilo gotovo kompletno srpsko stanovništvo. Do kraja 1999. godine ostalo je 900 a do 2002. svega 225 Srba.

17. marta 2004. godine albanski ekstremisti su zaposeli stanicu UNMIK policije u naselju Vranjevac i zapalili više policijskih terenskih vozila. Istog dana, napadnuta je zgrada „JU programa“, u kojoj je živela veća grupa Srba. Albanski ekstremisti su zgradu zapalili, a oko 30 građana srpske nacionalnosti sklonilo se u jedan stan, kako bi se zaštitili. Nakon više pokušaja, snage KFOR-a evakuisale su ugrožene Srbe u svoju bazu, a lica srpske nacionalnosti zaposlena u administraciji UNMIK-a, prebačena su na područje centralne Srbije. Zapaljena je i crkva Svetog Nikole, a na hram Hrista Spasa je pokušan napad, ali je bio sprečen od strane KFOR-a. Crkva Svetog Nikole je obnovljena 2009. godine. Posle pogroma iz Prištine su se iselili svi Srbi, mada se kasnije vratilo 53.

Čaglavica

Čaglavica je srpsko selo, udaljeno 2 i po kilometra od Prištine, koje broji oko 1.500 stanovnika. Pre 1999. godine u selu je živelo oko 2.200 Srba. Većina je ostala i posle, obzirom na kompaktnost sela koje je skoro u potpunosti bilo srpsko.

15. marta 2004. godine, albanski teroristi ranili su dečaka Jovicu Ivića, koji je u teškom stanju prevezen u bolnicu u Kosovskoj Mitrovici. Ovaj događaj izazvao je proteste meštana Čaglavice, kao i okolnih srpskih sela (Gračanice, Sušice, Lapljeg Sela, Preoca i dr.), koji su blokirali magistralne puteve prema Skoplju i Gnjilanu. Došlo je i do incidenata sa lokalnim Albancima. 17. marta, u popodnevnim časovima, nakon što su nešto posle 13.00 časova krenuli iz Prištine, nekoliko hiljada Albanaca stiglo je u selo Čaglavicu. Na ulazu u selo, naišli su na kordon pripadnika KFOR-a koji su uspeli da probiju, nakon čega su ušli u severni deo Čaglavice gde su, koristeći molotovljeve koktele, zapalili desetak srpskih kuća i više automobila. U napadima Albanaca, koji nisu prestajali ni naredne noći, hicima iz snajperskog oružja sa okolnih brda, kao i od bačenih bombi, ranjeno je nekoliko Srba. Takođe, zapaljeno je nekoliko vozila UNMIK i povređeno više od 10 pripadnika KFOR-a. Istoga dana, pripadnici KFOR i UNMIK su evakuisali žene, decu i starce iz Čaglavice u Laplje Selo i Gračanicu, a američki vojnici su, oko 18.00 časova, sa 30 oklopnih vozila, stigli iz Uroševca u Čaglavicu. Tek njihovim angažovanjem, Albanci su potisnuti ka Prištini. 18. marta, na brdu Veternik, u blizini Čaglavice, bila je okupljena veća grupa Albanaca, koji su pokušavali da prodru do Čaglavice, ali su u tome sprečeni od strane pripadnika KFOR-a koji su došli iz baze Bonstil.

Gračanica

Gračanica je mesto na Kosovu i Metohiji, koje je nazvano po manastiru izgrađenom u 14. veku. U njemu, nakon sukoba na KiM 1999. godine, žive isključivo Srbi. Broj stanovnika ovog sela se neznatno menjao nakon bombardovanja i iznosi oko 4.500 stanovnika.

16. marta 2004. godine, nakon što su pripadnici međunarodnih snaga Srbima iz Gračanice onemogućili da se pridruže protestima svojih sunarodnika u Čaglavici, oni su izvršili blokadu puta Priština – Gnjilane. 17. marta, u prepodnevnim časovima, iz prištinskog naselja Ajvalija, oko hiljadu naoružanih Albanaca krenulo je prema Čaglavici, Lapljem Selu i Gračanici, sa namerom da zauzme ova srpska mesta. Srpsko stanovništvo u Gračanici postavilo je prepreke i organizovalo barikade na putu prema Prištini. Barikada je postavljena i u obližnjem selu Kišnica, iz pravca Gnjilana, gde je takođe došlo do sukoba sa albanskim ekstremistima. Predstavnici KFOR-a, nakon što su žene i deca iz Čaglavice evakuisani u Laplje Selo i Gračanicu, sugerisali su Srbima iz Gračanice da se naoružaju i brane svoje mesto, uz obrazloženje da jedinice KFOR-a nisu u mogućnosti da zaštite njihove živote od napada albanskih ekstremista. 19. marta, prema izveštaju Opštinske organizacije Crvenog krsta, u Gračanicu je, do 14.30 časova, pristiglo oko 200 izbeglih lica iz Lipljana, Kosova Polja i Kišnice. Deo stanovništva pronašao je smeštaj kod rođaka, dok je Crveni krst izvršio prihvat oko 120 lica. Pored navedenog, 23. marta, od strane pripadnika KFOR-a, u Gračanicu je, iz vojne baze u Prištini i iz Obilića, evakuisano oko 200 Srba.

Laplje Selo

U Lapljem Selu, u blizini Prištine, prema procenama OEBS-a, do marta 1999. godine, živelo je oko 1.500 Srba i oko 150 Roma.

17. marta 2004. godine, pred sam početak napada albanskih terorista na Čaglavicu, pripadnici UNMIK i KFOR evakuisali su srpske žene, decu i starce iz Čaglavice u obližnje Laplje Selo i Gračanicu. Na samom ulazu u selo, tokom noći između 17. i 18. marta, dolazilo je do sukoba albanskih ekstremista i međunarodnih snaga bezbednosti.

Obilić

Prema podacima Organizacije za evropsku bezbednost i saradnju (OEBS), nakon oružanih dejstava na KiM, 1999. godine u opštini Obilić, živelo je 3.600 Srba, koji su, osim u samom gradu, bili naseljeni i u selima Miloševo, Babin Most, Plemetina, Crkvena Vodica i Janina Voda. Do kraja 1999. godine u ovoj opštini ostalo je oko 1.500 Srba i to uglavnom u okolnim selima.

17. marta, oko 11.00 časova, započeo je napad albanskih ekstremista na Srbe u Obiliću. Istovremeno, započeli su žestoki sukobi između albanskih ekstremista i pripadnika međunarodnih snaga. Vojnici danskog kontigenta KFOR-a, uz pomoć pripadnika UNMIK policije, pokušavali su da zadrže napade Albanaca dok se ne završi započeta evakuacija Srba iz Obilića. Više od 50 Srba ostalo je u okruženju Albanaca, u Cerskoj ulici, u naselju u blizini Termoelektrane „Kosovo B“, kao i u zgradi tzv. „JU programa“. Albanski teroristi su, u grupama, istovremeno upali u više delova grada naseljenim srpskim stanovištvom i započeli paljenje kuća u kojima je još bilo Srba. One koji su pokušali da pobegnu, Albanci su premlaćivali. Pripadnici Kosovske policijske službe (KPS), nisu sprečili akte nasilja prema srpskom stanovništvu i imovini. Tokom večernjih časova, 18. marta, albanski ekstremisti palili su napuštene srpske kuće u Obiliću, dok su na policijsku stanicu bacili bombu. Takođe, spaljena je srpska crkva u centru Obilića, kao i zgrada ambulante. Istog dana, do 14.00 časova, svi Srbi iz Obilića su proterani. Srbi izbegli iz Obilića smešteni su u mestu Lešak, opština Leposavić, odnosno u kampove KFOR-a, kod Kosova Polja i Prištine.

Kosovo Polje

Do marta 1999. godine, u ovom mestu je živelo oko 9.000 Srba i drugog nealbanskog stanovništva. Do kraja 1999. godine ostalo je oko 2000 da bi se postepeno iseljavali pa je u trenutku pogroma bilo i manje. Sada ih ima oko stotinu. Smešteni su u zgradi tzv. „JU programa“, uz obezbeđenje norveških pripadnika KFOR.

17. marta 2004. godine, iz Kosova Polja, proterani su svi preostali Srbi i drugo nealbansko stanovništvo. Albanci koji su autobusima i kolima pristizali iz Drenice, su zapalili zgradu Opštine, organizovali napad na bolnicu, školu „Sveti Sava“ i dvadesetak srpskih kuća. Srpske kuće su spaljivane do temelja, a pored njih i svi pomoćni objekti. Spaljene su obe pravoslavne crkve u Kosovom Polju – crkva Svetog Nikole, iz XIX veka, i crkva Svete Katarine, u selu Bresje, kod Kosova Polja. Porušen je veliki broj spomenika na prvoslavnom groblju, što je nastavljeno i nakon pogroma. Ispred škole u Kosovom Polju, albanski teroristi ubili su Zlatibora Trajkovića (starog oko 60 godina), a teško ranili Trifuna Stoilovića. Sa težim i lakšim povredama još nekoliko Srba je prebačeno u bolnicu u Čaglavicu.

Prizren

Sa obzirom da se faktičko etničko čišćenje Prizrena sprovelo već 1999. godine, u godini pogroma je relativno mali broj Srba doživeo ovu torturu. Do dolaska KFOR-a u Prizrenu je živelo oko 12.000 Srba , koje gotovo u poptpunosti pobeglo pred Albanskom najezdom, pa je u trenutku pogroma u gradu bilo oko 60 preostalih Srba. Ipak ovde je znatnije stradala srpska kulturna baština koja se nalazila u poznatim manastirima.

Nasilje u ovom gradu je započeto 17. marta oko 15 časova, kada je velika grupa albanaca dolazila autobusima iz okolnih mesta. Posle širenja transaprenata i uzvikivanja raznih slogana krenulo je nasilje spaljivanjem par UMNIK-ovih vozila, a kasnije i verskih objekata. Tokom 17. marta 2004. godine, na području Prizrena, spaljeni su Saborni hram Bogorodice Ljeviške koji datira iz 12. veka, crkva svetog Spasa iz 14. veka, Saborni hram Svetog velikomučenika Georgija iz 19. veka, crkva Svetog Nikole Tutićeva iz 14. veka, crkva Svetog Georgija Runovića iz 15. veka, crkva svete Nedelje iz 14. veka, crkva Svetog Pantelejmona iz istog perioda i crkva Svetog Kozme i Damjana iz 14. veka. Zapaljen je manastir Svetih arhangela, a bratstvo od sedam monaha je evakuisano. Istovremeno, od strane albanskih ekstremista, upaljene su i zgrada Bogoslovije „Kirilo i Metodije“ i zgrada Episkopije, u kojoj se nalazilo sedište vladike raško-prizrenskog. U podrumu izgorele Bogoslovije, pronađeno je ugljenisano telo Dragana Nedeljkovića iz Prizrena. 18. marta, kod nemačke baze KFOR-a u Prizrenu, došlo je do sukoba između ekstremnih Albanaca i međunarodnih mirovnih snaga. Albanci su pokušali da uđu u bazu u kojoj je bilo sklonjeno 58 Srba, ali je njihov napad odbijen. Demonstranti su uništili na desetine vozila UNMIK policije, službena vozila UN, kao i nekoliko privatnih automobila.

Peć

Kao i većina drugih gradova i Peć je etničko čišćenje pretrpeo 1999. godine te je za vreme ovog pogroma samo završetak ovog procesa. Pre dolaska KFOR-a u Peći je živelo oko 20.000 Srba.

Dana 17. marta 2004. godine, prilikom napada zapaljene su sve srpske kuće, a Srbi su evakuisani u italijansku bazu KFOR-a, u selu Zagrmlje. U popodnevnim časovima došlo je do žestokih sukoba između albanskih demonstranata i UNMIK policije, kojom prilikom je poginuo jedan Albanac. 18. marta, u 13.00 časova, u znak protesta zbog ubistva jednog pripadnika bivše OVK, koga je 17. marta usmrtio policajac UNMIK-a, albanski ekstremisti su organizovali demonstracije na kojima se okupilo više hiljada ljudi. Za vreme trodnevnih nemira, u Peći su zapaljene crkva Svetog Preteče i crkva Jovana Krstitelja, Stara mitropolija sa parohijskim domom i crkva Vavedenja Presvete Bogorodice, u Belom Polju, koja je nastradala 1999. godine, ali je bila delimično obnovljena i osposobljena za bogosluženje, Takođe, porušeni su i svi nadgrobni spomenici na groblju u Belom Polju.

Ostala naselja

Pored ovih većih naselja sa ozbiljnijim sukobima ništa bolje nisu prošla ni ostala. U svima je režija bila veoma slična: sa zastrašivanjem srpskog stanovništva i paljenjem kako kuća tako i pravoslavnih crkava. U Uroševcu je razoreno gradsko groblje kao i sledeće crkve u okolnim selima: Crkva Sv. Ilije u selu Varoš, crkva Sv. Petra i Pavla u Talinovcima kao i Crkva presvete Bogorodice u selu Sovtović. Na Saborni hram su bačene tri ručne granate i najmanje 19 vojnika KFOR-a i UMNIK policajaca je ranjeno. U okolini mesta Srbica koja je etnički očišćena još 1999. godine, stradao je manastir Devič. Prethodno su vojnici KFOR-a evakuisali sve monahinje, a nakon toga je najmanje 1000 ekstremista opustošilo i zapalilo manastir. U Podujevu su Albanci u potpunosti demolirali pravoslavno groblje. Prema svedočenju čeških vojnika KFOR-a, albanski ekstremisti su vadili kovčege iz grobova, rasturali kosti i lomli nadgrobne spomenike.

Tokom Martovskog pogroma, u opština Štrpce u selu Drajkovcu, ubijena su dvojica Srba, Dobri Stolić (50. g.) i njegov sin Borko Stolić (22. g.). Oni su ubijeni ispred kuće u Drajkovcu u koju su smešteni nakon što su morali da napuste Uroševac 1999. godine.

Pogromom su pogođeni i sledeća mesta: Gnjilane, Kosovska Kamenica, Štimlje, Vučitrn i Orahovac.

Posledice pogroma

Ne znaju se precizni podaci o broju izgnanih Srba iz svojih kuća, ali se govori o minimalno 4.000. Tokom pogroma poginulo je 28 ljudi, 35 pravoslavna manastira je uništeno ili skrnavljeno, a oko 930 srpskih domova je spaljeno i uništeno. Slični podaci se pominju i u izveštaju UMNIK-a, odnosno misije OEBS-a, gde je navedeno da je kampanja etničkog čišćenja trajala tri dana i za sobom ostavila 19 mrtvih, 954 povređenih, 4100 raseljenih lica, 550 kuća i 27 pravoslavnih crkava i manastira je spaljeno i dodatno 182 kuće i dve crkve oštećeno.

Pored napada na Srbe, Albanci su napadali i snage KFOR-a i UMNIK-a, tako da je veliki broj pripadnika ovih snaga teže ili lakše povređeno. Kosovska policijska služba se uglavnom držala po strani, osim u severnom delu Kosovske Mitrovice gde su većinom etnički Srbi. Srbija je 21. marta 2004. proglasila dan žalosti zbog žrtava tokom nemira.

Spisak porušenih crkava i manastira

Ovaj spisak obuhvata samo veća oštećenja, dok postoje pravoslavni objekti koji su imali neka manja skrnavljenja i oštećenja.

Reakcije

Celokupna međunarodna zajednica je osudila zločine počinjene za vreme ovih nemira. Ovaj pogrom je većina ocenila kao nastavak sistematskog etničkog čišćenja Kosova i Metohije. Sve NATO članice su vojno pojačale prisustvo u pokrajini i to: Danska dodatnih 100 vojnika, Nemačka 600, Francuska 400 i Ujedinjeno Kraljevstvo 750. Sekretar Ujedinjenih nacijaKofi Anan je pozvao Albance da omoguće svima manjinama normalan život u pokrajini. Rusija je 19. marta na glasanju u Dumi pozvala međunarodnu zajednicu da dozvoli povratak Vojsci Srbije i Crne Gore i osudila UMNIK i KFOR da su nesposobni da uspostave red i mir na Kosovu i Metohiji. Predstavnik UN administracije na Kosovu Heri Holkeri je izjavio da osuđuje svaki vid nasilja ali navodi da je etničko čišćenje prejaka reč za ono što se tih dana dešavalo. To je izazvalo burne reakcije među srpskim zvaničnicima i veliku osudu. Sa druge strane komandant NATO-a za južna Evropu, Gregori Džonson, je izjavio: „talas nasilja širom Kosova u prethodna dva dana izgleda da je organizovan i orkestriran. Govoriti o međuetničkom konfliktu na Kosovu je velika licemerna laž. Ono što se dešava na Kosovu je pogrom protiv jednog naroda i njegove istorije“.

Prilikom posete Kosovu Polju 24. marta, Havijer Solana, predstavnik Evropske unije za spoljnu politiku i bezbednost, izjavio je sledeće: „Užasnut sam brutalnošću, uništenim školama, onemogućavanjem dece da se obrazuju, uništavanjem crkava u kojima su ljudi želeli samo da se mole. Srbi su hrabri i moraju ostati ovde, moraju pokušati da obnove svoje domove, a mi ćemo im u tome pomoći„.

Premijer Srbije i Crne Gore Vojislav Koštunica oštro je osudio napade, i izjavio da je NATO i UN nisu u stanju da obezbede sigurnost za Srbe na Kosovu i Metohiji. Ministar za manjine Rasim Ljajić je rekao: „Ovo što se sada dešava na Kosovu je dokaz pada međunarodnog prava“. Predsednik koordinacionog centra za Kosovo i Metohiju, Nebojša Čović je 18. marta došao u Kosovsku Mitrovicu kako bi smirio situaciju kod preostalih Srba. Srpske snage bezbednosti su pojačale kontrolu na administrativnim prelazima sa pokrajinom kako ne bi došlo do prelaska ekstremista sa obe strane. Više hiljada građana i najviših državnih zvaničnika predvođeni crkvenim velikodostojnicima i Patrijarhom Pavlom održali su moleban ispred Hrama Svetog Save u Beogradu.

Sudski postupci

I pored osuda od svih međunarodnih aktera mnogi učesnici su ostali nekažnjeni. Niko od zvaničnika albanskih vlasti koji su pozivali na demonstracije povodom navodnog učešća Srba u davljenju dece, kao ni zvaničnici KPS-a nisu pozvani na odgovornost. Procenjuje se da je u pogromu učestvovalo preko 50.000, a procesuirano je svega 400 osoba. Do marta 2010. godine privedeno je 143 osoba, od kojih je samo 67 zadržano u zatvoru duže od jedne godine. KPS je primila preko 1400 žalbi u vezi sa zločinima koji su počinjeni u neredima. Prema izveštaju OEBS-a, većina tužbi je ublažena i pogrešno klasfikovan zločin. Čak i za tako smanjene tužbe kazne su još više ublažavane. Na primeru suda u Peći koji je protiv optuženog podignuo optužnicu protiv optuženog za učestvovanje u grupi koja je sprečila policiju u vršenju svoje dužnosti, iako je u izveštaju stajalo ne samo to već i da je ta grupa kamenovala policiju i zapalila veći broj srpskih kuća. Pored toga svedoci koji su se u prvobitnim izveštajima pominjali, nisu se pojavljivali na ročištima. Često se dešavalo da i sami svedoci, najčešće albanske nacionalnosti menjaju iskaze. Time su svi sudski procesi dovedeni u pitanje, a inače bili sredstvo za zataškavanje teških zločina. Niko nije optužen za ubistvo, i sve izrečene kazne za ionako smanjene optužbe su bile minimalne.

izvor : sr.wikipedia.org

Original Article