Na današnji dan je 1999. godine počela je bitka za Košare, večno podsećanje na herojsku odbranu golobradih mladića i na bitku koja i dalje traje.
Bitka na Košarama ili pakao Košara, bila je bitka između pripadnika Vojske Jugoslavije i pripadnika terorističke OVK, podržavane od strane regularne Vojske Albanije i NATO avijacije. Bitka se vodila oko graničnog prelaza Rasa Košares na granici SR Jugoslavije i Republike Albanije između 9. aprila i 10. juna 1999, tokom NATO bombardovanja SRJ.
Oko 1.500 pripadnika OVK, uz podršku albanske artiljerije, NATO avijacije i instruktora napalo je rejon karaule Košare na frontu širine nekoliko kilometara rano ujutro 9. aprila 1999. godine. Do 9. aprila NATO nije gađao Košare, ali jeste druge položaje na jugoslovensko-albanskoj granici. Karula je locirana na obroncima Prokletija, nedaleko od Đakovice i Dečana.
Cilj napada sa albanske strane (operacija Strela) bila je ostvarivanje kopnene invazije na Kosovo i Metohiju i presecanje komunikacije između jedinica VJ u Đakovici i Prizrenu. Takođe, još jedan cilj je bio i zauzimanje šireg područja Metohije. Posle teških borbi VJ uspela je da porazi napadača i spreči njegov prodor na Kosovo i Metohiju. Pripadnici OVK uspeli su da zauzmu karaulu Košare zbog artiljerijske podrške Vojske Albanije, podrške NATO avijacije i malog broja vojnika VJ na tom području koji su morali da se povuku, ali su poraženi u njihovom planu kopnene invazije na tom pravcu uprkos podršci koju su imali.
Plan NATO saveza i Albanaca je bio da se poraze jedinice VJ na pograničnom prelazu Košare kako bi se omogućio ulazak pripadnika OVK i pripadnika regularne Vojske Albanije na Kosovo i Metohiju i kako bi se otkrile jedinice VJ i naterale na otvorenu bitku, omogućivši NATO avijaciji da ih bombarduje, pošto NATO nije imao uspeha u uništavanju kopnenih jedinica VJ. Plan je bio takođe da se osvoji Metohija i nanese težak poraz VJ. Invazija je opovrgnula verovanje da tokom NATO agresije nije došlo do kopnenog rata.
Pre početka bombardovanja SRJ od strane NATO-a 24. marta 1999, dolazilo je do sporadičnih ali krvavih razmena vatre između jugoslovenskih i albanskih graničara potpomognutih pripadnicima OVK, uglavnom pošto su jugoslovenski graničari sprečavali nezakonit ulazak tovara oružja za OVK na KiM. Tokom ofanzive srpskih snaga bezbednosti krajem 1998. razbijena je OVK na teritoriji Kosova i Metohije čiji su pripadnici u manjim grupama prelazili na teritoriju R. Albanije i popunjeni novim ljudstvom vraćali se na teritoriju SRJ. Posle propadanja pregovora u Rambujeu, ali i pre toga, trajalo je pripremanje za kopneni ulazak na KiM. Dana, 24. marta 1999. počelo je bombardovanje Savezne Republike Jugoslavije sa ciljem da se otera VJ sa područja KiM. NATO avioni su žestoko gađali položaje VJ na graničnom prelazu između SRJ i Albanije. Skoro 12.000 NATO vojnika, među njima i 5.000 Amerikanaca stigli su u Albaniju sa više od 30 tenkova i 26 helikoptera Apača, dok su kolone albanskih izbeglica napuštale KiM. Bilo je izolovanih oružanih incidenata od kada je krenulo bombardovanje ali tek 9. aprila OVK je krenula u ofanzivu na KiM preko karaule Košare zbog povoljnog terena za napadača. Kako su položaji OVK i Albanske vojske bili na većoj nadmorskoj visini od položaja VJ a sama karaula na izuzetno nepovoljnom mestu ova lokacija je odabrana kao jedan od pravaca prodora.
OVK i NATO planirali su iznenadan napad kroz karaulu Košare i prodor ka Metohiji. Planirali su da zauzmu Đakovicu i preseku linije VJ između Đakovice i Prizrena. Njihov krajnji plan je bio da zauzmu čitavu Metohiju i nateraju VJ na otvoreni sukob sa njima, kako bi se otkrile snage VJ i omogućilo NATO avijaciji da ih bombarduje.
Na pravoslavni Veliki petak, 9. aprila 1999, u 03.00 počela je masovna artiljerijska vatra sa albanske strane u pravcu karaule Morina, gde je bio lažni napad, kako bi se interventne jedinice VJ odvukle u tom pravcu, da bi se oko 04.30 časova vatra prenela na karaulu Košare, uz masovni napad pešadije terorističke OVK. Vatra je bila otvorena od strane regularne Vojske Albanije prema pograničnim položajima VJ. U napadu su upotrebljavani topovi, haubice i minobacači i vatru su koordinisali jako dobro obučeni pripadnici francuske Legije stranaca. Albanci su napadali u tri pravca: prvi je bio prema vrhu Rase Košares, drugi je bio prema karauli Košare i treći prema vrhu Maje Glave (g.k. C-4). Tokom artiljerijskog granatiranja, otprilike 1.500 pripadnika OVK je neprimećeno prišlo granici. Tada se na prvoj liniji nalazilo 110 pripadnika VJ (graničari 53. graničnog bataljona), odeljenje minobacača 82 mm i posluga bestrzajnog topa 82mm (iz sastava 125. mtbr). Krvava bitka je trajala tokom celog dana sa velikim gubicima, pogotovu na strani napadača. Posle podne je OVK zauzeo vrh Rase Košares i odmah prešao u odbrambenu taktiku. To mu je takođe omogućilo da donese nekoliko artiljerijskih oruđa do tog vrha.
Bitke su se nastavile cele noći sve do popodnevnih časova sledećeg dana. Tada je, uz pomoć artiljerije, OVK zauzeo Maja Glavu i nastavio granatiranje karaule Košare, a vojnici VJ su morali da napuste karaulu popodne. Oko 19.00 časova pripadnici OVK su ušli u napuštenu karaulu i velike televizijske ekipe, kao američki Si-En-En i britanski Bi-Bi-Si, su odmah prenele da je veliki broj pripadnika OVK ušao u napuštenu karaulu.
Pripadnici VJ su se povukli prema drugoj liniji odbrane ispod karaule, na položaje koji su bili lakši za odbranu. Tokom sledećeg dana stigla su i pojačanja Vojske Jugoslavije u ljudstvu i u artiljerijskom oruđu. Jedna grupa pripadnika OVK se nalazila iznad pozicija VJ da bi ometala i presecala komunikacije i uspela je da uništi jedno borbeno vozilo.
Tokom noći, OVK je napao pozicije VJ na vrhu Opljazu, pokušavajući da slomi otpor vojnika VJ, međutim, svi napadi su odbijeni uz velike gubitke na strani napadača, iako su imali podršku albanske artiljerije.
Sledećih dana OVK je pokušavao da slomi otpor druge odbrambene linije VJ ali ni ti napadi nisu imali uspeha. VJ je dovela specijalce, ratne veterane iz prošlih jugoslovenskih ratova, kao i nekoliko artiljerijskih oruđa.
Albanska artiljerija nastavila je da bombarduje pozicije VJ sa Maja Glave i Rase Košaresa. Komanda VJ je odlučila da uradi iznenadni kontranapad. Na dan 14. aprila vojnici VJ krenuli su u napad na Maja Glavu. Rastojanje između dva protivnička rova nije bilo veće od 50 metara. VJ nije uspela da u potpunosti zauzme Maja Glavu, ali je prekinula albansko artiljerijsko delovanje sa tog vrha. Na Maja Glavi front je stabilizovan, bez ikakvih promena na linijama do kraja rata.
Tokom aprila na Rase Košaresu nije bilo nikakvih promena na linijama fronta i obe strane su trpele značajne gubitke. Vojnici VJ zbog artiljerijskog delovanja, a Albanci zbog neuspelih juriša pokušavajući da slome odbrambenu liniju VJ.
Maj je započeo neuspelim napadom VJ da povrati karaulu Košare, zaustavljena je teškom artiljeriskom vatrom. Na dan 6. maja, VJ je uradila kontranapad na pozicije OVK na Rase Košares kako bi zaustavila artiljerijsko delovanje. Sledila je krvava bitka sa velikim gubicima na obe strane ali VJ nije zauzela Rase Košares. Na dan 10. maja, komanda VJ je poslala dva tenka T-55 da pomognu ofanzivu na Rase Košares. Kada su tenkovi prošli preko terena koji je bio gotovo neprohodan za borbena vozila, uspeli su da zauzmu manje od 100 metara teritorije, ali je OVK još uvek držao Rase Košares. Tokom noći između 10. i 11. maja NATO avijacija je bacila zabranjene kasetne bombe na vojnike VJ koji su napadali OVK pozicije ispod Rase Košaresa, ubivši 8 vojnika i jednog oficira, a ranivši preko 40. To je omogućilo OVK da odbije snage VJ sa te pozicije na početnu.
Sredinom maja vodile su se velike bitke na vrhu Mrčaj koji je zauzet od strane VJ, a OVK je pretrpela velike gubitke. OVK je morala da se povuče sa tih položaja i VJ je, zauzevši taj položaj, preuzela taktičku prednost na terenu za koordinaciju artiljerijske vatre. Taj uspeh je Vojsci Jugoslavije dozvolio stabilizovanje terena i zadržavanje napadača van linija odbrane. Krvava bitka na Košarama trajala je sve do 10. juna bez velikih promena.
Bitka na Košarama je uzela mnoge živote na obe strane. Po izjavi generala Živanovića, ratnog komandanta 125. mtbr, u rejonu Košara poginulo je 108 pripadnika VJ (18 oficira i podoficira, 50 redovnih vojnika, 13 rezervista, 24 dobrovoljca). Među poginulima je i ruski dobrovoljac Bulah Vitalij Glebovič. Zvanični gubici OVK su oko 200 mrtvih, ali smatra se da ih je bilo mnogo više. Osamdeset odsto mrtvih boraca OVK potiču sa Kosova i Metohije, mada se ne zna tačno koliko je bilo iz Albanije i Makedonije. Zvanične informacije govore o tri strana državljanina poginula na Košarama. Dva NATO vojnika, Francuz Arno Pjer (1971) i Italijan Frančesko Đuzepe Bider (1961) kao i Murad Muhamed Alija iz Alžira. Tokom bitke je uništeno 5 albanskih tenkova i tenkovska ofanziva je slomljena.
Rat na Kosovu i Metohiji je trajao do 10. juna 1999. godine kada je potpisan Kumanovski sporazum i Vojska Jugoslavije i srpska policija se povukla zajedno sa vojnicima koji su učestvovali u bici na Košarama. NATO je ušao na Kosovo pod imenom KFOR kao mirovna snaga, dok je OVK (bar zvanično) razoružan.
Izviđači u neprijateljskim uniformama
U tom trenutku na frontu je bilo nešto više od 100 pripadnika graničnih jedinica Vojske Jugoslavije. Zbog žestokih napada iz vazduha, ali i diverzija OVK, veća pomoć nije mogla odmah da stigne.
Procena vojnog vrha bila je da će kopneni napad najverovatnije krenuti iz Makedonije gde se već nalazilo oko 16.000 vojnika NATO-a, a pretpostavke da će glavni napad ići preko Košara nije bilo.
Posle pada karaule, stiglo je pojačanje od više stotina pripadnika Vojske Jugoslavije iz pešadijskih i specijalnih jedinica, tako da je linija fronta stabilizovana 19. aprila i nije bilo većih pomeranja do kraja rata.
Prisluškivanjem radio veza Vojska Jugoslavije je ustanovila da su artiljeriju i minobacače, veoma precizno navodili ljudi koji su govorili italijanski i francuski. Izviđači su na neprijateljskim uniformama viđali italijanske, francuske, turske, britanske i oznake Armije BiH sa ljiljanima.
Za Vojsku Jugoslavije nije bilo odmora
Na vrhuncu borbi Vojska Jugoslavije imala je oko 1.200 vojnika, a OVK, sa dobrovoljcima i albanskim jedinicama pet do šest hiljada. Snage OVK su ratovale u smenama, dok za VJ nije bilo odmora.
Velika koncentracija snaga na Košarama koštala je OVK napuštanja mnogih položaja, jer je utvrđeno da su mnogo delovi granice sa albanske strane bili gotovo bez ikakve odbrane.
Svest da ukoliko padne linija fronta na Košarama, kreću mnogo ozbiljniji sukobi sa OVK i NATO, sa neizvesnim krajem, držala je moral na visokom nivou. Vojska Jugoslavije je često išla u napade po ledenoj kiši, mrazu, magli i snegu dubine jedan metar i branila svaki položaj do poslednjeg trenutka – što je dodatno uticalo na pad morala kod neprijatelja.
Cilj napadača, OVK, NATO-a i albanske vojske bio je da se prodre u Metohiju i da se snage Vojske Jugoslavije, do tada maskirane i dobro sakrivene, nateraju na otvorenu borbu u kojoj bi do izražaja došla tehnološka prednost NATO avijacije.
Teritorija SRJ koju je agresor uspeo da zauzme bila je svega četiri kilometra u širinu i par stotina do hiljadu metara u dubinu.
Bizarne scene krvavih borbi
Tokom krvavih borbi na Košarama bilo je i mnogih bizarnih scena, u koje je teško poverovati. Dešavalo se da ljudi sa obe linije fronta zbog guste magle zalutaju u neprijateljske rovove i vrate se u sopstvene, a da ih niko ne primeti.
Zbog stalnog prisluškivanja jedan rezervni oficir VJ se prisetio američkih Navaho Indijanaca iz Drugog svetskog rata, i angažovao dvojicu Roma, pripadnika VJ, koji su na svom jeziku radio vezom navodili jugoslovensku artiljeriju i minobacače. Do kraja rata NATO i OVK nisu uspeli da shvate o čemu se radi, jer nisu razumeli romski jezik.
Glavninu graničnih jedinica na Košarama pre bitke činili su vojnici na redovnom odsluženju vojnog roka koji su služili vojsku od marta 1998. godine i imali su uglavnom po 19 ili 20 godina. U bici za Košare u redovima Vojske Jugoslavije borio se veliki broj dobrovoljaca iz zemlje i inostranstva. Osim Rusa – Kozaka iz padobranskih jedinica, u redovima dobrovoljaca bili su ljudi iz drugih evropskih zemalja – takozvani „internacionalni odred“ od tridesetak ljudi činili su ljudi iz zapadnog dela Ukrajine, Finske, Švedske, Danske, Holandije i po jedan Škot i Irac iz Velike Britanije.06:45
Oni su dali živote na Košarama
Poginulo je 108 pripadnika vojske i dobrovoljaca, a tela nekoliko vojnika nikada nisu izvučena sa granice. Danas se na području karaule Košare nalazi oko 150 grobnica poginulih pripadnika Oslobodilačke vojske Kosova, ali se procenjuje da je još nekoliko desetina ljudi iz redova OVK sahranjeno u Albaniji, navodi RTS.
Bitka za Košare je zvanično završena 14. juna 1999. godine, kada se Vojska Jugoslavije na osnovu Kumanovskog sporazuma sa snagama KFOR-a povukla sa Košara. Povlačenje je za razliku od drugih delova Kosova, proteklo bez ikakvih incidenata, a neprijatelji su jedni druge mirno posmatrali.
Izvor: FB Rojalistički klub
