Petogodišnja Srna M. bila je najmlađi učesnik ponoćne liturgije na Vaskrs u hramu Svetog Pantelejmona na Divčibarama. Kao i svi odrasli, ona je učestvovala i molila se i pričestila se zajedno sa svojim roditeljima. Svojim zrelim pogledom i još zrelijim ponašanjem, sa puno poštovanja prema svojoj veri i običajima, privukla je pažnju ne samo prisutnih nego i protojereja-stavrofora Stojadina Pavlovića, prvog paroha na Divčibarama. Hram je bio premali za sve koji su došli na ponoćnu liturgiju, koju je pored prote Pavlovića služio i lokalni paroh Stefan Sirovljević.
Foto: I. Mitrović / arhiva hram Sv. Patnelejmona
Na kraju liturgije nekadašnji direktor Srpske patrijaršije u Beogradu protojerej-stavrofor Stojadin Pavlović održao je besedu, koja se odnosila na opšte ratno stanje u svetu, ali i na žrtve nasilja u miru – na prvom mestu žene i decu. Njegova beseda je bila jedan lep poziv na mir i ljubav. On se potom osvrnuo i na stradanje Srba u Prvom i Drugom svetskom ratu, kao i na današnju tendenciju da se revidira istorija i da se akcenat stavi na zločine počinjene od strane Srba, aludirajući na rezoluciju o genocidu u Srebrenici.
Po završetku liturgije, prota Stojadin je prišao Srni i zamolio je da se slika sa njim i da lupaju jaja, jer je bila najmlađi učesnik liturgije, što je ona sa velikim osmehom i uradila.
Istorijat crkve Svetog Pantelejmona
Mnogi spisi pominju da se ideja za podizanje crkve na Divčibarama javila 1930. godine, a da se sa realizacijom te ideje čekalo do 1940.
Naime, kada je osnovano Zdravstveno društvo Divčibare, protojerej Milan Tripković je postao njegov član i sagradio je na Divčibarama drvenu zgradu. Predviđajući da će Divčibare imati brz razvoj i postati jedno od najznačajnijih planinskih turističkih mesta, Tripković je smatrao da se mora voditi računa i o duhovnom životu u letovalištu. Negde oko 1930. godine zalagao se da se na Divčibarama podigne crkva. Ova Tripkovićeva inicijativa mirovala je sve do 1940. godine, kada su krajem meseca jula Divčibare posetili mitropolit skopski Josif Cvijović i vladika žički Nikolaj Velimirović. Na lepom sunčanom julskom danu oko 10 časova velika grupa vlasnika vikendica iz Valjeva i Beograda na čelu sa jednim od osnivača Zdravstvenog društva i dugogodišnjim upravnikom letovališta Nedeljkom Savićem dočekala je crkvene velikodostojnike.
Rat odlaže gradnju crkve Svetog Pantelejmona
Mitropolit i vladika došli su sa namerom da odaberu mesto gde će se graditi crkva. Posle dužeg razgovora oni su se, sa prisutnim Divčibarcima, uputili preko mostića na Crnoj Kamenici prema prostoru gde se sada nalazi hotel Maljen i odmarališta Krušik i PTT. Nije poznato za koju su se lokaciju opredelili, međutim, ulazak u rat 1941. godine je onemogućio izvršenje ove namere.
Konačno, posle skoro sedam decenija, prvobitna ideja protojereja Tripkovića se ostvaruje. Na Pantelijevdan 9. avgusta 1995. godine osveštano je zemljište za gradnju prve divčibarske crkve i na njemu je podignut krst.
Crkva je izgrađena na prostoru koji se nalazi na levoj obali potoka Žujana, između dve česme. Izvorište prve česme uzvodno je, prema predanju, ogradila kneginja Ljubica, žena kneza Miloša.
2000. Divčibare konačno dobija crkvu
Temelji crkve su postavljeni u proleće 1996. godine, u čemu su učestvovali i učenici i nastavnici bogoslovija Sveta Tri Jerarha iz manastira Krke, koji su školsku 1995/1996. godinu proveli u zakupljenom odmaralištu valjevskog preduzeća Krušik, nakon izgnanja iz Srpske Krajine u Hrvatskoj. O ovim radovima se starao protojerej-stavrofor Milan Tomić. Crkveni temelji su osveštani na Pantelijevdan iste godine. Zidanje hrama je počelo u leto 1998, a 2000. godine je na dan ove krsne slave postavljen krst na njegovu kupolu i proslavljeno svođenje slemena.
Tadašnji episkop šabačko-valjevski Lavrentije osveštao je u isti svečani dan svetog Pantelejmona 2001. godine divčibarsku crkvu. Koja je time i posvećena ovom čudesnom svecu, mladom grčkom lekaru iz Nikomidije. Mesta na azijskoj obali Mramornog mora, koji je čudotvorno isceljivao sa verom u Hrista. Da bi za Hrista i postradao od progonitelja vere, baš na ovaj dan pre skoro 20 vekova, 304 godine.
Nakon osveštanja crkve održana je u njoj na Preobraženje, 19. avgusta iste godine prva liturgija sa prvim pričešćivanjem vernika. Otada se u divčibarskom hramu svetog Pantelejmona vrše bogosluženja za velike crkvene praznike. Ali i tokom posta radi pričešća vernih. Te za vreme letnje i zimske turističke sezone. Tada je na Divčibarama prisutno najviše vernika.
Crkveno-kulturni centar Divčibare
Godine 1996. na Divčibarama je počela gradnja Crkveno kulturnog centra. Godinu dana ranije, na dan Svetog Pantelejmona 9. avgusta, osveštano je zemljište za gradnju prve divčibarske crkve. Arhitetka Tihomir Dražić iz Valjeva je projektovao crkvu u lokalnoj tradiciji gradnje crkvi brvnara, prilagođenih oštrim zimama i prirodnom okruženju. Od 1998. godine ovim projektom rukovodi prota Stojadin Pavlović tada paroh valjevski. Crkva je završena vrlo brzo i već 20. avgusta 2001. godine na Preobraženje održana je prva Liturgija sa pričešćivanjem vernika.
U crkvi se nalazi relikvija ovog svetitelja – vozduh (prekrivač svetih darova i moštiju) Svetog Vasilija Ostroškog koji je hramu divčibarskom darivao starešina manastira Ostrog iguman Jovan, potonji episkop dioklijski.
U tronu Svete Petke su čestice moštiju Svete Petke, koje je hram dobio od starešine manastira Kaona, arhimandrita Milutina, potonjeg episkopa Valjevskog. Čestice moštiju Svetog vladike Nikolaja Velimirovića darivali su monasi manastira Sveti Nikolaj iz Lelića. Ikonostas, kao i tronovi su u duborezu. Hram je ikonopisan, a zid na ulazu u hram je u mozaiku.
U hramu je urađeno podno grejanje, što je u planinskim uslovima i na niskim temperaturama veoma važno. Preko ozvučenja se emituje duhovna muzika, pa je crkva oaza mira i spokoja.
Crkveno-kulturni centar Divčibare je prvenac u planinskim letovalištima na teritoriji Srbije. Ideja je da se tu okupljaju, pre svega mladi ljudi; u konaku je predviđen prostor za knjižaru i biblioteku sa čitaonicom. Konak će biti dostupan svim uzrastima i delatnostima za održavanje kampova, tribina, seminara, predavanja, izložbi i koncerata. U sklopu crkvenog konaka postoji novosagrađeni prostor za smeštaj.
Prvi zapis Divčibara
Divčibare se prvi put pominju kao selo 1476. godine u turskom detaljnom popisu smederevskog sandžaka, kome su pripadale. To je tada bilo stočarsko selo sa 11 domova. Nema podataka da je tada u njemu postojala crkva.
Izvor: Rasejanje.info /divcibare.org.rs
