Srpsko oslobađanje biće dugo i mukotrpno. Samo tako shvaćeno, ima izgleda za uspeh. Za velike sile Balkan je isuviše važan prostor da bi bio prepušten Balkancima
TEORIJSKO-GEOPOLITIčKA POLAZIŠTA Dve decenije surove balkanske geopolitičke tranzicije“, kojoj se još ne nazire kraj, zahteva odgovor na pitanje: o čemu se zapravo radi? Zašto na postmodernom Balkanu – za koji se često može čuti da je navodno postao nevažan u globalnim odnosima i da se težište sučeljavanja pomerilo ka Zalivu, Centralnoj Aziji i Dalekom Istoku – tako drugo traju oružani konflikti sa desetinama hiljada poginulih, ranjenih i prognanih, zašto se ruše ljudska naselja i uništavaju privrede, zašto se municijom sa osiromašenim uranijumom zasipaju centralni balkanski prostori, kojima će se narednih milenijuma širiti kanceri, zašto se nasilno menjaju stare i uspostavljaju nove veštačke i nametnute granice, zašto se prave nezapamćeni međunarodno-pravni presedani, zašto se političko-diplomatski i (ne)posredno vojno uključuju gotovo sve velike sile, zašto se na Balkanu agresorski angažuje najveći vojni savez u istoriji NATO, i to izvan areala svojih članica i mimo sopstvenih pravila, zašto na Balkanu ratuju i arbitriraju SAD, najveća svetska sila u istoriji, iako je očigledno da imaju prečih globalnih poslova, zašto EU već dve decenije sve čini da uništi i fragmentira prostor bivše SFRJ, supranacionalne zemlje koja je po integracionom modelu podsećala na nju samu? U čemu je suština kontinuiranog geopolitičkog magnetizma“ Balkana i poriv da se njegov centralni i najznačajniji činilac – srpski – redukuje, fragmentira i na sve načine oslabi, teritorijalno, demografski, politički, ekonomski, vojno… A da se, istovremeno, propagandno dugoročno ocrni kao remetilački faktor“ koga bi definitivno trebalo lišiti budućnosti.
Da bi se dokučili odgovori, trebalo bi znati geopolitičku azbuku i uvažiti temeljne geopolitičke potulate: Balkan je jedan od najvažnijih delova Evroazije – može da bude i spona, ali i prekid duž njenog oboda. A kontrola Evroazija je čarobna formula upravljanja svetom – od klasičnih do postmodernih geopolitičkih teoretičara i praktičara ništa se nije promenilo. U iskonskom sučeljavanju moći kopna“ (telurokratije), otelotvorenoj u Rusiji, tj. evroazijskom Heartlandu, na jednoj strani, i moći mora“ (talasokratije), koju sada personifikuju SAD, glavno globalno poprište jeste Rimland – ivični pojas evroazijskog megakontinenta“. Ko kontroliše obodni pojas (Rimland) vlada Evroazijom; ko vlada Evroazijom, kontroliše sudbine sveta“, kaže Nikolas Spajkmen, teorijski otac hladnog rata – a stvarnost dokazuje da se ovom silogizmu ni u postmoderna vremena nema šta prigovoriti i dodati. Upravo u tom globalno važnom evroazijskom Rimlandu nalazi se balkanski potkontinent“, koji u regionalno-geopolitičkom smislu pokazuje osobine Evroazije u malom. U njoj zbog svog centralnog položaja i kontinentalnosti funkciju Heartlanda imaju srpske zemlje, a Rimlanda – srpsko okruženje. Dosledno sprečavanje srpskog činioca da izađe na more, tj. odbacivanje od mora, jeste neoboriv dokaz da se srpskom činiocu ne dozvoljava da probije taj balkanski Rimland. A zašto? Zato što se na talasokratskom Zapadu Srbi (hteli to oni ili ne) percepiraju kao Balkanski Rusi“ i Ruska pravoslavna braća“, a srpske zemlje kao Ruska predstraža na Balkanu“, Pouzdani ruski saveznik“, Rusko uporište i odskočna daska za transbalkanski pravac pristupa tzv. toplim morima“. Shodno tome, interesi talasokratskog Zapada nalažu da se srpski činilac obuzda i balansira osnaživanjem njegovih balkanskih suparnika.
KENANISTIčKO OBUZDAVANJE I BALANSIRANJE SRPSKOG čINIOCA U DRUGOJ JUGOSLAVIJI Prethodna dva termina, obuzdavanje“ i balansiranje“ jesu iz pojmovno-kategorijalnog aparata Kenana i kenanizma, ali su teorijski utemeljeni u klasičnoj talasokratskoj (anglo-američkoj) geopolitičkoj misli Mehena, Mekindera i naročito Spajkmena. Fascinacija geopolitičkim, geostrategijskim i geoekonomskim potencijalima Rusije te opsednutost strahom da će ona nadiranjem iz Heartlanda uspeti da perforira Rimland i tako ugrozi vekovima izgrađivanu (nad)moć pomorske, trgovačke civilizacije, gonila je talasokratske sile da i u periodu posle Drugog svetskog rata učine sve kako bi na najznačajnijim sektorima evroazijkog oboda ruska opasnost“ bila suzbijena. Iako je Kenan prvo u Dugom telegramu“ 1946, a potom detaljnije u članku Uzroci sovjetskog ponašanja“ iz 1947. samo dao anamnezu stanja sovjetske moći i namera i naznačio da se sovjetski ekspanzionistički pritisak prema Zapadu mora obuzdavati dugotrajnim, upornim i aktivnim američkim kontradelovanjem u svim onim geografskim tačkama i političkim prilikama koje neposredno zavise od promenljivosti konkretne sovjetske strategije, njegove ideje poslužile su za potonje artikulisanje i uspostavljanje regionalnih obuzdavanja i uspostavljanje regionalnih balansa (ravnoteža), u čemu su se naročito istakli Kisindžer i Bžežinski.
Jedna od takvih geografskih tačaka bio je Balkan, a predmet obuzdavanja“ i balansiranja“ (uravnotežavanja) bio je srpski činilac (upravo kao percepirani proruski element). Stoga je druga Jugoslavija, sama po sebi, kao zlatni kavez“ poslužila za obuzdavanje“ srpskog činioca. U njoj su Srbima kao najbrojnijem narodu i srpskim zemljama kao najvećem i resursima najbogatijem prostoru vladale nesrpske političke nomenklature. Srpske zemlje (p)ostale su potpuno amorfne, tj. ostale su političko-geografski neartikulisan prostor, a ne jasno omeđena i integralno politički organizovana teritorija. Srpski etno-istorijski prostor bio je fragmentiran na federalne jedinice – republike duž nametnutih, arbitrarnih ideoloških granica, a ne granica trasiranih na osnovu dosledne primene fizičko-geografskog, etničkog, istorijskog, funkcijsko-gravitacijskog i/ili nekog drugog validnog principa. U drugoj Jugoslaviji su od srpskog kolektiviteta prinudnim etno-inženjeringom stvarane nove nacije, crkve, jezici, kulture, istorije… Istovremeno, samo u Srbiji stvorene su dve autonomne pokrajine sa zadatkom da sputavaju i koče Srbiju. Sve su to bili balanseri (uravnoteživači) srpskog činioca.
Očigledna je kenanistička strategija obuzdavanja sa regionalnom primenom na Balkanu. Neformalna, ali decenijama primenjivana formula Slaba Srbija, jaka Jugoslavija“ upravo je suštinski kenanistička. Logička glupost (da bi složena celina bila jaka, neohodno je da njen prirodno najjači konstituent bude slab) u kenanističkoj matrici obuzdavanja“ i uravnotežavanja“ dobijala je svoju geopolitičku upotrebljivost. Uostalom, nije Kenan 1961. godine došao u Beograd za ambasadora tek tako – samo par meseci pred održavanje Prvog samita (navodno) nesvrstanih zemalja.
POSTBIPOLARNA GEOPOLITIčKA TRANZICIJA BALKANA Sa krajem hladnog rata došlo je i temeljno geopolitičko prekomponovanje sveta, Evrope i, naročito, Balkana. Da li je to bio kraj kenanizma? Nikako. Naprotiv. Na postmodernom Balkanu kenanizam je dobio svoju nesputanu, divlju formu – neokenanizam. Obuzdavanje“ srpskog činioca mutiralo je u ekstremne pojavne oblike i instrumentarijume – u dvodecenijsko sprovođenje višedimenzionalnog slabljenja, do granice potpune nacinalne katastrofe. Regionalni (balkanski) balanseri dobili su odrešene ruke i promovisani su egzekutore srpskog činioca i njegovih legitimnih egzistencijalnih interesa. Za svoju misiju svi su sukcesivno nagrađivani srpskim teritorijama, geopolitičkim pozicijama, resursima, kulturnim nasleđem, tržištem… Postmoderno obuzdavanje“ sprovođeno je dosledno, uporno i sveobuhvatno. Počelo je odlukom da se Jugoslavija, suverena i međunarodno priznata država, jedan od osnivača UN, proglasi državom u nestajanju i disoluciji. Fragmentacija na republike, do tada federalne jedinice, a sada nove suverene države, formalizovana je odlukama Badinterove komisije, koja se za ukidanje jedne evropske države poslužila (pseudo)principom dekolonizacije afričkih država. Ideološko-političke, tj. titoističko-kardeljističke granice federalnih jedinica dobile su prednost nad granicama međunarodno priznate Jugoslavije, a referendumsko samoopredeljenje građana“ takvih nacionalno mešovitih republika nad samoopredeljenjem nacionalnih kolektiviteta na državnom (jugoslovenskom) nivou. Ovako su najviše fragmentirani i teritorijalno redukovani upravo Srbi sa jasno ispoljenom tendencijom da se u toj fazi srpski činilac svede samo na Srbiju. Srpsko traženje samoopredeljenja na nivou čitave Jugoslavije nije samo osporeno već i anatemisano velikosrpstvom. Zašto? Zato što bi tako stvorena srpska država (uz realnu opciju povratka velikog dela prinudnih konvertita u srpski korpus) postala isuviše veliki i moćan potencijalno autonoman geopolitički faktor na uvek izuzetno važnom Balkanu. Ako bi se to još postavilo u stereotipnu talasokratsku matricu ruskog eksponenta na Balkanu“, onda bi to Zapadu moglo da hipotetički donese silne probleme u budućnosti.
Ako se srpski činilac već nije mogao dalje obuzdavati“ i balansirati“ pomoću Jugoslavije, onda se morao pronaći drugi instrumentarijum – spoljnji. Nametnut je rat na svim frontovima da bi se prema Srbima u prvom redu antagonizovalo neposredno okruženje i dojučerašnji sunarodnici. često se postavljalo (zlo)namerno i sugestivno pitanje: Zašto su svi (bili) protiv Srba?“ Sâmim pitanjem namera je bila da se sugeriše srpska krivica. Ali odgovor nije komplikovan: zato što je svima bila namenjena uloga obuzdavača srpskog činioca, i to za tradicionalnu satisfakciju (vazalsku platu“) – prisvajanje srpskih teritorija. Nekadašnji unutrašnji jugoslovenski balanseri sada su postali spoljašnji, regionalni (balkanski):
• Slovenci su bili pokretači razbi-raspada“ Jugoslavije, oružane pobune i propagandne demonizacije Srba, a to su naplatili neograničenim prodorom na tržište Srbije (ekonomski obuzdavač i balanser srpskog činioca);
• Hrvati su prognali gotovo celokupno srpsko stanovništvo iz tzv. avnojske Hrvatske i kao vazalsku kompenzaciju dobili ne samo teritoriju Republike Srpske Krajine 17.028 km2, sa svim kvalitetima njenog geografskog položaja i resursa, nego i mogućnost da učestvuju u sumnjivim vlasničkim transformacijama u Srbiji i masovnoj kupovini plodnog zemljišta po bagatelnim cenama (geopolitički i ekonomski obuzdavač i balanser srpskog činioca);
• Muslimani u Bosni i Hercegovini doveli u pitanje srpski identitet Bosne i Hercegovine, sveli srpsku prostornu participaciju na manje od 50 odsto te veštački stvorene i održavane države, i brojnim manipulacijama bili iskorišćeni za propagandnu demonizaciju Srba planetarnih razmera, da bi za uzvrat dobili međunarodno priznatu nezavisnost BiH, u kojoj se forsira njihova hegemonija, sa krajnjim ciljem da se država unitarizuje, tj. Republika Srpska de facto ukine (geopolitički, kulturno-civilizacijski i propagandni obuzdavač i balanser srpskog činioca);
• Makedonci su poslužili kao eksperiment i pseudomodel za prividno mirnodopsko rešavanje albanskog pitanja, kao odskočna daska za propagandno, obaveštajno, vojno i drugo delovanje prema Kosovu i Metohiji i kao baraž za hipotetičku versko-kulturnu, ekonomsku i geopolitičku srpsko-grčku osovinu, a kao satisfakciju dobili su formalizovanje postojanja nacije, jezika, kulture i države na teritoriji istorijsko-geografske Stare Srbije (geopolitički i kulturno-civilizacijski obuzdavač i balanser srpskog činioca);
• Crnogorci su zadali završni udarac fragmentaciji srpskog činioca na osnovu badinterovskog (avnojskog) pseudoprincipa, odsekli Srbiju od mora i priznavanjem secesije kosovsko-metohijskih Arbanasa u najnepovoljnijem tajmingu veoma doprineli uspešnosti napora zapadnih sila da je legitimizuju i leagalizuju da bi za to dobili državu na delu srpskog etno-istorijskog prostora, unutar koga predano rade na zatiranju srpskog identiteta (geopolitički, kulturno-civilizacijski i ekonomski obuzdavač i balanser srpskog činioca);
• Mađarska, Rumunija i Bugarska, kao stare“ susedne zemlje, svaka na svoj način je doprinela obuzdavanju i balansiranju srpskog činioca. Na primer, posredstvom Mađarske naoružavane su hrvatske paravojne i secesionističke formacije, Rumunija i Bugaska su zabranile prelet preko svojih teritorija i tako sprečile rusku pomoć svom kontingentu na aerodromu Slatina neposredno po okončanju rata 1999. (otvoreno priznavanje zvaničnika EU da su mimo standarda primljene i u NATO i u EU kako bi se presekao prodor ruskih interesa na tzv. Zapadni Balkan, tj. prema srpskim zemaljama), Bugarska je čak zastupala pravo secesije kosovsko-metohijskih Arbanasa pred Međunarodnim sudom pravde u Hagu itd. (geopolitički, vojni i ekonomski obuzdavač i balanser srpskog činioca)
Uporedo i sinhronizovano sa spoljašnjim (novim i starim) činiocima obuzdavanja i balansiranja srpskog činioca, formirani su i unutrašnji – unutar same Srbije. Srbija je delovanjem sopstvene političko-ekonomske nomenklature vojno onemoćala, finansijski prezadužena, kriminalnom privatizacijom opustošena, zatiranjem poljoprivredne i industrijske proizvodnje dovedena u uvoznu zavisnost, indukovanim autošovinizmom duhovno razdirana na religijskom, političkom, kulturnom, naučno-prosvetnom i drugom planu, neadekvatnim diplomatskim aktivnostima ponižena, partokratijom političke klase podeljena i konfrontirana, nesuvislim idejama o regionalizaciji u suprotnosti sa srpskim uslovima i potrebama suočena sa novom fragmentacijom. Gotovo svi činioci moći Srbije – i tzv. tradicionalni (tvrdi“, dodirljivi“) i tzv. novi (meki“, nedodirljivi“) – su na veoma niskom nivou, i to ne u odnosu na velike ili regionalne sile, već u odnosu na gotovo sve susede.
U geopolitičkom i ekonomskom smislu Srbija se krajem prve decenije 21. veka nalazi u vazalnom odnosu ne samo prema MMF, NATO, EU (i pojedinim njihovim državama, posebno SAD, Nemačkoj, Velikoj Britaniji….) nego čak i prema brojnim neformalnim i tzv. nevladinim organizacijama. Srbija je obuzdana, zakočena, pacifikovana, jalova, defanzivna, dezorijentisana. Njeni balanseri i dalje su nagrađivani zbog obuzdavanja srpskog činioca. Među njima posebnu ulogu imaju dve autonomne pokrajine, čija prividno diskretna funkcija balansera Srbije iz perioda druge Jugoslavije sada prerasta u njeno otvoreno, neposredno, dugoročno i sistematsko slabljenje i iscrpljivanje.
GDE JE REŠENJE? Sveobuhvatni srpski sunovrat je neupitan i sa tom činjenicom bi se trebalo što pre i što objektivnije suočiti. Teze o ključnom regionalnom faktoru“ i lideru na Balkanu“ su samozavaravajuće i dalekosežno fatalne. Istina, srpski činilac ima brojne predispozicije za vodeću balkansku ulogu, ali upravo ih je istorijsko i savremeno obuzdavanje i balansiranje znatno redukovalo i svelo samo u okvire potencijala. Shodno tome, neophodno je srpsko suočavanje sa prošlošću“, ali ne na samooptužujući i samouništavajući način kako obično podrazumevaju i zahtevaju brojne nevladine organizacije. Srpski istorijski osvrt trebalo bi da podrazumeva najpre učinjene pogrešne strategijske izbore ili nespremnost da se nametnute opcije odbiju.
U prvom redu, to se odnosi na formiranje južnoslovenske umesto srpske države. Nepostojanje objektivne valorizacije svih katastrofalno negativnih posledica te neprirodne i po srpske interese pogubne prekoredne integracije“ vodi u nekritičko srljanje u novu prekorednu integraciju“ – Evropsku Uniju – a da prethodno nije izvršena integracija srpskog naroda i srpskih zemalja u srpsku nacionalnu državu. A upravo to je indikativno: stvaranje srpske nacionalne države u granicama srpskih etno-istorijskih zemalja sprečava svim silama i propagandno proglašava planetarnom opasnošću. Stoga je neophodno polazište izlaska iz svekolike krize sprovođenje (istina, zakasnelo) temeljne dejugoslavizacije srpske istorije, kulture, prosvete, nauke, politike, ekonomije, vojske, sporta, pa čak i crkve.
Uočavanje osnovnih razloga i poniranje u suštinu kako istorijskog tako i savremenog obuzdavanja i balansiranja srpskog činioca na Balkanu još nisu učinjeni. Oni svakako jesu brojni i višedimenzionalni, ali u osnovi su geopolitički. Neophodno je ovu činjenicu što pre usvojiti, uvažiti da Balkan i srpske zemlje ispoljavaju geopolitički magnetizam za velike sile i da se i savremeni dvodecenijski procesi odvijaju u geopolitičkoj matrici. U njoj ima fragmenata koji potiču od preteča i utemeljivača geopolitike Karla Šmita, Fridriha Racela, Rudolfa Kjelena, Karla Haushofera, ali je praktična realizacija utemeljena u teorijsko-metodološkim postavkama geopolitičkih klasika Mehena, Mekindera, Spajkmena, Kenana te prilagođena realnosti na osnovu ideja, preporuka i kreacija u prvom redu Zbignjeva Bžežinskog. To je neophodno znati, shvatiti kao predložak za geopolitičku realizaciju kako na globalnom tako i na regionalnom (balkanskom) planu te prepoznati u svakom potezu koji se kokretno sprovodi na terenu. Dakle, Balkan se nalazi na kontaktu Zapadnog (uglavnom EU) i Južnog (Mala Azija sa Bliskim i Srednjim Istokom) makro-prostora koji je pod kontrolom ili uticajem talasokratskog Zapada. Njihova uloga, zajedno sa Istočnim makro-prostorom (Daleki Istok), jeste da Srednji makro-prostor (Rusija, tj. tradicionalni Heartland) okruže, potisnu, obuzdaju i balansiraju. Nasuprot ovoj talasokratskoj koncepciji (personifikuje je Bžežinski), nalazi se neoevroazijska telurokratska koncepcija (personifikuje je Dugin), prema kojoj Rusija pomoću energetskog instrumentarijuma nastoji da Evropu preotme od transatlantskog zagrljaja SAD i tako ih liši mostobrana na zapadu Evroazije. Samo tako je moguće prekinuti globalnu unipolarnu hegemoniju SAD i uspostaviti multipolarni poredak. Budući da je Balkan očigledno važan beočug u ovom planetarnom procesu, upravo iz tih razloga trenutno dominantna zapadna talasokratska moć smatra njegovog centralnog i geopolitički važnog srpskog činioca inkompatibilnim te nastoji da ga teritorijalno fragmentira i redukuje, tj. da ga višedimenzionalno oslabi, marginalizuje i obuzda, instrumentalizujući spoljašnje (susedi) i unutrašnje balansere. Zapadu je neophodno pokazati da znamo o čemu se radi, a Rusiji sugerisati ko i u kakvim okolnostima je na balkanskom vektoru njenih geopolitičke interese kompatibilan partner.
Neophodno je preduzeti hitne mere da se politički-teritorijalno rastrojena država Srbija konsoliduje. Zaustavljanje dezintegracione inercije koja neminovno vodi njenom razbi-raspadu“ jeste prioritetan nacionalni interes i zadatak. Ali separatizmu nekih nacionalnih manjina sada se sinhronizovano pridružilo prestonička proliferacija centrifugalnosti. Pod parolom navodne demokratizacije, evropskih standarda, uključivanja u međunarodne procese, stremljenja ka budućnosti i borbe protiv (samo)nametnute hipoteke velikosrpstva, teritorijalno-destruktivni procesi sve više se artikulišu iz Beograda. Jer kako drugačije objasniti beogradsko forsiranje institucionalizovanog autonomaškog separatizma Vojvodine (Statut), puzeće prihvatanje navodne realnosti kosovske nezavisnosti, pasivan odnos, pa čak i blagonaklonost prema verski profilisanom muslimanskom separatizmu u delu Raške oblasti (da li je potreban bolji dokaz od činjenice da se u beogradskoj političko-medijskoj terminologiji koristi isključivo pojam Sandžak“), postepeno uvođenje regionalizacije koja nije primerena geografskim, demografskim, ekonomskim, saobraćajnim, geopolitičkim i drugim datostima Srbije, već u skladu sa ultimatumima EU i šematizmom Eurostata… Stoga je poslednji čas da se učini radikalan rez i nagli preokret dosadašnjeg trenda – od dezintegrativnom ka integrativnom.
• U Vojvodini je, umesto izborno-politikantskih dilova vlasti sa separatistički nastrojenim nacionalnim manjinama i birokratizovanom autonomaškom nomenklaturom, neophodno uspostaviti čvrst srpski i lojalno-manjinski integristički blok koji će pokrajinu sačuvati u sastavu Srbije, a u pogodnom trenutku i potpuno samoukinuti ovakvu vrstu etatizovane autonomije koja je istorijsko-političko-ekonomski prevaziđena i antisrpska.
• Za Kosovo i Metohiju nije dovoljno samo defanzivno izjavljivati da nikada nećemo ni implicitno ni eksplicitno priznati nezavisnost“, već da ćemo svim sredstvima nastojati da vratimo u ustavno-pravni poredak Srbije“. Opasna je teza srpskih političkih vođa da će konstruktivno doprineti rešavanju istorijskog konflikta Srba i Albanaca“ jer to implicira da su Kosovo i Metohija terra nullius, što, naravno, nije tačno. Kosovo i Metohija su integralni deo države Srbije i separatistička arbanaška nacionalna manjina je u sukobu sa državom Srbijom. Među srpskom pseudoelitom nije mali broj onih koji su tobože mesijanski umislili da je dugoročno nacionalno korisno da se Srbija oslobodi Kosova (i Metohije)“, da će to biti otklanjanje balasta koji koči Srbiju na putu u bezbrižnu budućnost i blagostanje EU, da će Srbija biti demokratska tek kada se liši (ili bude lišena) Kosova i Metohije, da će se samo bez Kosova i Metohije osloboditi bremena mitova, istorije i velikosrpske ideje, da je pragmatično prihvatiti podelu koju će političari za unapred prepariranu javnost proglasiti pobedom (dobili smo nešto, a mogli smo da izgubimo sve“), pri čemu se od javnosti krije da se može dobiti samo desetak ili manje procenata teritorije, gde se ne nalazi ni većina kosovsko-metohijskih Srba, ni manastira, ni plodnog zemljišta, ni uglja, ni voda, ni obojenih metala… Stoga bi Kosovo i Metohiju trebalo proglasiti i tretirati kao okupirano područje ili područje pod međunarodnom upravom do povratka u ustavno-pravni poredak Srbije (analogno svojevremenom hrvatskom javnom i diplomatskom tretmanu RSK) te aktivno i ofanzivno na svim poljima i svim sredstvima raditi na reintegraciji u sastav Srbije. U suprotnom, ne samo da će Srbija ostati bez Kosova i Metohije već i bez cele jugoistočne Srbije i Raške oblasti, koji su obuhvaćeni velikodržavnim projektom tzv. Prirodne Albanije.
• Raška oblast je istorijsko jezgro srednjovekovne srpske države i embrion njene državotvornosti, a sada se suočava sa muslimanskim separatizmom, verskim fanatizmom i terorizmom, konstantnom nestabilnošću i izazivanjem reakcije srpskog državnog aparata, ekspanzijom svakovrsnog kriminala, ekonomskim sunovratom, marginalizacijom i odseljavanjem srpsko-pravoslavnog stanovništva. Stoga je krajnje vreme da se jugoistočni deo Raške oblasti (opštine Novi Pazar, Tutin i Sjenica), sa pridodatom opštinom Raška, proglasi i tretira kao područje od posebnog državnog značaja i staranja“, gde će se u mnogim segmentima direktno upravljati u koordinaciji sa centralnim vlastima u Beogradu ili sa središtem u Kraljevu. Severoistočni deo Raške oblasti (opštine Nova Varoš, Prijepolje i Priboj) trebalo bi vezati za Užice, što i jeste upravno i funkcijsko-gravitacijski logično. Opstanak i demografsko-ekonomski oporavak srpsko-pravoslavnog stanovništva trebalo bi sistemski i dugoročno (trajno) stimulisati. Izuzetno je važno da se u javnoj i službenoj upotrebi koristi isključivo adekvatan geografski termin Raška oblast (ili Raško-polimska oblast).
• Sadašnja administrativno-političko-teritorijalna podela Srbije ostala je relikt iz titoističko-kardeljističke Jugoslavije, uprkos više zakonskih i ustavnih redefinisanja Srbije. Empirijski je dokazano da je ona bila u funkciji obuzdavanja Srbije, a dve pokrajine su i danas vodeći balanserski aduti. Postojanje ovakvih, etatizovanih pokrajina, od kojih je jedna daleko odmakla u na svom državotvornom putu, a druga to čini sa istim ciljem, ali sofistikovanije, nedvosmisleno je antisrpsko. Svekolika konsolidacija države nemoguća je bez ukidanja pokrajina i administrativno-politički-teritorijalnog rekonfigurisanja Srbije. Uprkos otporima i pokušajima da se izvrgne u svoju suprotnost, ustavno-pravno konstituisanje Srbije u regionalnu državu jeste adekvatno rešenje. (Regionalna država je model između unitarne i federativne države.) Ali krucijalno je važno da se u sadašnjoj dezintegrisanoj, funkcijsko-gravitacijski nedefinisanoj i saobraćajno nepovezanoj Srbiji konstituiše srazmerno veliki broj regiona. Dakle ne sadašnjih 5-7 veštačkih i geografski apsurdnih tzv. statističkih regiona sa nedodirljivim granicama autonomnih pokrajina, već 12-13 geografski skladnih, demografski optimalnih, saobraćajno integrisanih i funkcijsko-gravitacijski profilisanih regiona, koji će obesmisliti pokrajine, poništiti njihove granice i imati integrativnu, a ne dezintegrativnu geopolitičku ulogu.
• Srpski činilac, predvođen nacionalno reformisanom i samosvesnom elitom, trebalo bi eksplicitno da poruči da se ne miri sa nasilno uspostavljenom i nametnutom političko-geografskom kartom Balkana tokom dvadesetogodišnje geopolitičke tranzicije, da je smatra privremenom i da će u povoljnoj međunarodnoj prilici postaviti pitanje pravednog rešavanja srpskog nacionalnog pitanja. Ali tu priliku ne bi trebalo pasivno čekati i ostati geopolitički objekat kojim manipulišu velike sile. Za početak, trebalo bi u javnoj i službenoj upotrebi reafirmisati skrajnuti termin srpske zemlje, pod kojim će se podrazumevati ukupan srpski etno-istorijski prostor koji je bio u političko-naučno-prosvetno-kulturnom opticaju u predjugoslovenskoj fazi srpske istorije. Srpske zemlje trebalo bi tretirati kao integralni geopolitiički i geoekonomski prostor. (Uostalom, taj termin postoji u aktuelnoj državnoj himni Srbije.)
• Aktivna i ofanzivna nacionalna politika trebalo bi da počne sa podrškom i osnaživanjem Republike Srpske. Sve dok je ona u sastavu BiH, trebalo bi da anulira nedostatke toga statusa i koristi postojeće prednosti. Artikulaciju nezadovoljstva što se nalazi u sastavu BiH u bliskoj budućnosti bilo bi svrsishodno preusmeri na manje iritantnu ekonomsku sferu (eventualno utapanje RS u unitarnu BiH značilo bi isisavanje njene ekonomske moći u korist nefunkcionalnog i skupog muslimansko-hrvatskog dela). Trajni cilj svakako jeste integracija sa Srbijom, ali bi trebalo po svaku cenu izbeći primamljivu zamku razmene Kosovo i Metohija za Republiku Srpsku.
• U Crnoj Gori snažno je violentno utilitarno antisrpstvo koje kreira političko-kulturna nomenklatura, ali se, uprkos snažnoj propagandi, ona nije ukorenila u narodu. Podrazumeva se da je srspki identitet jako izražen kod onih stanovnika koji se i sada osećaju i izjašnjavaju kao Srbi, te bi iz Srbije trebalo da dobiju eksplicitnu podršku. Ali posebnu pažnju zahteva onaj deo populacije koji se izjasnio kao Crnogorci, ali istovremeno da govore srpskim jezikom i vernici su Srpske pravoslavne crkve. Upravo oni su flotantna narodna masa“ (Cvijićeva kvalifikacija tzv. Makedonskih Slovena) koja pod presijom može lako da inklinira antisrpskom crnogorstvu. Podrazumeva se da i ostalo stanovništvo koje se izjašnjava i oseća Crnogorcima u smislu nacionalne pripadnosti ne bi smelo da bude prepušteno antisrpskoj histeriji potpirivanoj od velikih sila i iz neposrednog susedstva (prvenstveno iz Hrvatske).
• Za srpske krajeve u današnjoj Hrvatskoj, naročito one u sastavu nekadašnje Republike Srpske Krajine koji su bili pod zaštitom UN, trebalo bi tražiti povratak stanovništva, imovine i radnih mesta, odštetu, participaciju u samoupravnim institucijama i status suštinske autonomije kao uslov uspostavljanja dobrosusedskih odnosa, te istrajno raditi na uspostavljanju čvrstih, višedimenzionalnih i institucionalnih veza sa ostalim srpskim zemljama.
• Prema bliskom zagraničju, naročito u Makedoniji, a delimično i u Albaniji, Bugarskoj, Rumuniji i Mađarskoj, trebalo bi povesti suptilnu, ali jasno profilisanu kulturnu akciju, usmerenu na uključivanje u integralni kulturni, verski i naučno-prosvetni prostor. Posebnu pažnju trebalo bi posvetiti stanovništvu srpskog porekla koje je naročito tokom druge polovine 20. veka nasilno rasrbljeno posredstvom ideološko-politički forsiranog etnoinženjeringa, ali i dalje je po većini sadašnjih svojstava blisko Srbima i prijateljski nastrojeno prema srpskom narodu, interesima i državi (prvenstveno u Makedoniji).
• Uporedo sa ovim geopolitičkim i etno-kulturnim merama, neophodno je što hitnije se osloboditi statusa ekonomske kolonije, u koji su uvedene sve srpske zemlje. Ukidanje pozicije metropole odnosilo bi se prvo na Sloveniju i Hrvatsku, a otvaranje za priliv stranog kapitala i investicija te povoljne tržišne uslove i druge stimulativne mere bilo bi svrsishodno orijentisati na one zemlje i nedržavno organizovane faktore koji nemaju antisrpskih interesa na Balkanu. Istinskoj koheziji, osnaživanju većine činilaca moći i stabilnom razvoju srpskog činioca na Balkanu suštinski bi doprinelo bolje sabraćajno integrisanje, koje se, naravno, ne bi realizovalo mimo komunikacijske mreže Balkana i Evrope, ali bi prioritetno uvažavalo srpske geopolitičke i geoekonomske interese. Shodno tome, pred planere srpske budućnosti postavlja se krucijalno pitanje: da li bi tradicionalnoj osovini svekolike srpske orijentacije pravca severozapad-jugoistok (od Panonskog basena i centralne Evrope prema Egejskom basenu i Carigradu) trebalo tražiti alternativu u osovini intermarijumskog pravca istok-zapad (Crnomorski basen-Rumunija i Bugarska-Jadranski i Panonski basen), kuda će biti trasirani budući rusko-evropski energetski koridori.
Srpsko oslobađanje od obuzdavanja i balansera biće dugo i mukotrpno, bez izgleda da se ikada okonča. To je trajan proces. Samo ako tako bude shvaćeno, ima izgleda za uspeh. Za velike sile Balkan je isuviše važan prostor da bi bio prepušten Balkancima. To je istorijska konstanta. Ali srpski činilac, samo ako povrati i valorizuje realne predispozicije svoje balkanske moći, tj. ako neokenanističko obuzdavanje i delovanje spoljašnjih (iz susedstva) i unutrašnjih balansera svede na meru koja neće sputavati srpske nacionalne interese, moći će da računa na izlazak iz sadašnje krize, opstanak i razvojne perspektive.
