Dramaticni dogadaji u vezi sa ubistvom policijskog generala Boška Buhe i kasniji navodi u beogradskoj štampi koji aktere ovog ubistva dovode u vezu sa masonerijom u Srbiji, zakomplikovali su ionako pomucena saznanja srpske javnosti o ovim „nejavnim“ organizacijama, kako slobodni zidari cesto ocenjuju karakter svojih udruženja. Dok ih deo javnosti, Srpske pravoslavne crkve i politicara, optužuje za satanisticka verovanja, velicenja Lucifera i gramzivost i pohlepu najgore vrste, drugi, medutim, objašnjavaju da su slobodni zidari uticajni pojedinci posveceni idejama humanosti i patriotizma.
Nemci „uneli svetlo“
Cinjenica je da na teritoriji SR Jugoslavije postoji nekoliko organizacija koje sebe nazivaju slobodnozidarskim – Velika loža „Jugoslavija“, Regularna velika loža „Jugoslavija“, Velika nacionalna loža Jugoslavije (vezana za Veliku ložu Francuske i Veliki orijent Srbije). Slicno kao politicari u Srbiji i masoni se medusobno optužuju, dele, cepaju i tužakaju na Zapadu. Za posleratnu istoriju masonerije najvažnija godina je 1990. kada su se slobodni zidari „probudili“ posle gotovo poluvekovne „zamrznutosti“. Oni su, naime, 1940. godine proglasili „samouspavljivanje“ zbog nadiruce nacisticke opasnosti koja je likvidaciju masonerije pretpostavila kao jedan od svojih osnovnih ratnih ciljeva.
Od „Pobratima“ do „NJegoša“
U ovom trenutku u pet loža pod zaštitom Velike lože „Jugoslavija“ („Pobratim“, „Sloga, rad i postojanstvo“, „Šumadija“ – sve tri iz Beograda, „Mitropolit Stratimirovic“ – Novi Sad i „NJegoš“ – Kotor, Crna Gora) ima 178 aktivnih clanova, od kojih je jedan clan od pre 1940. godine, a desetorica su sinovi masona koji su bili clanovi do 1940. godine.
U aprilu 1990. godine registrovane su tri lože („Pobratim“, „Sloga, rad i postojanstvo“ i „Maksimilijan Vrhovac“ – sve tri u Beogradu) kod nadležnih državnih organa tadašnje SFRJ.
Posle toga ove lože su zatražile od Ujedinjene velike lože Nemacke da „unošenjem svetla“ reaktivira „samouspavanu“ Veliku ložu „Jugoslavija“.
UVL Nemacke 23. juna 1990. je na svecan i ritualan nacin „unela svetlo“ i reaktivirala Veliku ložu „Jugoslavija“ u Beogradu, koja je registrovana kod nadležnih državnih organa kao Savez loža na teritoriji tadašnje SFR Jugoslavije 10. jula 1990. godine.
Prva redovna godišnja skupština Velike lože „Jugoslavija“ održana je 4. i 5. jula 1990. godine, kada je reaktivirana i konstitucija i statut Velike lože „Jugoslavija“, usvojeni 1925. godine.
Novinar kao veliki majstor
Za prvog velikog majstora reaktivirane Velike lože „Jugoslavija“ izabran je tadašnji novinar „Duge“ Zoran D. Nenezic. On je „iniciran“ u loži broj 217. u Diseldorfu, Nemacka, gde je dobio i drugi i treci stepen, i postao prvi starešina obnovljene lože „Pobratim“.
U rad obnovljene Velike lože „Jugoslavija“ i loža pod njenom zaštitom, iako ometani poodmaklom životnom dobi, ucestvovali su od prvog dana i preživela „braca“ Vojin Matic (clan od 1930. godine, loža „Aurora“ – Vršac), Milutin Samuilov (clan od 1936. godine, loža „Aurora“ – Vršac) i Ivan Draškoci (clan od 1940. godine, loža „Sloga, rad i postojanstvo“ – Beograd).
Ivan Draškoci umro je 1994. godine, a Milutin Samuilov 1997. godine, dok je „brat“ Vojin Matic bio zamenik velikog majstora od 1991. do 1995. godine, kada je odlukom godišnje skupštine Velike lože imenovan za pocasnog zamenika velikog majstora Velike lože „Jugoslavija“.
Zbog dezintegracije SFR Jugoslavije, tokom 1992. godine, i izbijanja rata na teritoriji Hrvatske, a potom i Bosne i Hercegovine i usled nepovoljnih okolnosti za ritualni rad loža, odlukom Velike lože privremeno je obustavljen ritualni rad, radi ocuvanja clanstva (privremena obustava se odnosila na period septembar-decembar 1992).
Odlukom godišnje skupštine Velike lože „Jugoslavija“ 1993. godine, jurisdikcija Velike lože „Jugoslavija“ se prostire na teritoriji sadašnje SR Jugoslavije, mada i dalje ima clanova iz novih država nastalih raspadom SFR Jugoslavije.
Do kraja 1992. godine Velika loža „Jugoslavija“ razmenila je velike reprezente, kao znak medusobnog priznavanja sa preko sedamdeset regularnih velikih loža u svetu.
Iskljuceni „grešnici“
Radeci u okviru svojih ovlašcenja, lože pod zaštitom Velike lože i Velika loža su, pocetkom 1993. godine iskljucile iz clanstva, po „sprovedenoj proceduri u kojoj su dokazana njihova ogrešenja“, nekoliko clanova, koji su, sa još nekoliko privremeno suspendovanih clanova pokušali da se samoproglase za Veliku ložu, održavanjem skupštine iskljucenih i suspendovanih clanova, pod okriljem Velikog orijenta Italije, u martu 1993. godine u Riminiju (Italija). „Regularce“ su, kao jedine autenticne reprezente sa ovih prostora, odmah priznali nemacki masoni.
– Sve „odluke“ koje je taj nemasonski skup doneo, sa stanovišta konstitucije i statuta Velike lože „Jugoslavija“, ništavne su.
U korespondenciji sa regularnim velikim ložama, ta tzv. Regularna velika loža služi se od marta 1993. godine netacnim podacima, intrigama, lažno se predstavljajuci za onu Veliku ložu, nastalu 23. juna 1990. godine, cime su, u vremenima raspada SFR Jugoslavije i rata na teritoriji bivše Jugoslavije, sa otežanom komunikacijom usled sankcija Saveta bezbednosti OUN (od maja 1992. do decembra 1995. godine), stvorili konfuziju o slici regularnog masonskog rada na teritoriji Jugoslavije – govorio je veliki majstor Zoran Nenezic.
