Monografija je strukturirana u 12 poglavlja. Knjiga, naime, predstavlja iscrpno istraživačko putovanje po Banatskoj Klisuri u Rumuniji.
Nakon utvrđivanja geografskog položaja Banatske Klisure, kako je autor precizno određuje, „u podnožju jugozapadnog ogranka južnih Karpata, na površini od oko 600 km, nalazi se Gornja Klisura dunavskog bazena ili, kako je mi Srbi nazivamo „Banatska Klisura“, Stanojlović na osnovu iskopina iz starog doba (paleolit) i antičkog perioda Rimskog carstva, pronađenih u Gornjoj Ljupkovi, Staroj Moldavi, Sokolovcu, Zlatici i u drugim mestima, nepobitno potvrđuje istorijsku istinu da je Klisura duž Dunava jedna od glavnih arterija evropske civilizacije.
Autor zatim u poglavlju o stanovništvu govori da je nemoguće utvrditi kada su se Srbi doselili u Banatsku Klisuru, ali da podaci „pružaju mogućnost da verujemo da su se oni ovamo doseljavali… uglavnom u XV veku i posle 1740-ih godina.“
Zatim, autor iznosi niz etnopsiholoških osobina srpskog naroda u Klisuri, kao i njegovo zanimanje, zanimljive običaje i nošnju. U nekoliko poglavlja živo je predstavljen duh Srba nastanjenih u Banatsku Klisuru.
Središnji deo monografije obuhvata prikaz naseljenih mesta iz Banatske Klisure, kao i manastira Zlatica i Bazjaš, zadužbine Svetoga Save, odnosno, manastira Kusić, zadužbine despota Jovana.
Monografija se, stoga, pored opšteg dela koji obuhvata fizičko-geografski i društveno-geografski pregled Banatske Klisure, bavi posebno obradom svih naselja u kojima se nalaze i danas stanovnici srpske narodnosti, kao što su: Leskovica, Zlatica, Lugovet, Sokolovac sa Bazjašem, Divič, Belobreška, Radimna, Srpska Požežena, Mačević, Stara Moldava, Ljupkova i Svinica. Svako naselje, zapravo, predstavljeno je istorijskim pregledom, demografskim stanjem i živopisnim detaljima.
Monografija pred nama je rezultat dva oblika autorovog rada: kabinetskog i terenskog. U okviru svog kabinetskog rada autor je konsultovao bogatu stručnu literaturu, savladavao obimne izvore i građu i analizirao karte i prostorne planove naselja. Terenski rad mu je služio za sociološko-geografska istraživanja i prikupljanje autentičnih podataka o srpskom narodu u Klisuri.
Knjiga, dakle, prezentuje u svetlu rezultata Stanojlovićevog istrajnog, temeljnog i posvećenog proučavanja, vredna saznanja o geografskim, etnološkim, etnopsihološkim i antropološkogeografskim karakteristikama Banatske Klisure.
Knjiga je, takođe, kartografski i grafički ilustrovana. Utvrđena je temeljno i demografskim podacima iz međuratnog perioda u kojem je autor živeo. U zacelu, može se podvući da je ova monografija regionalna geografska i etnološka studija o prirodnim i kulturnim dobrima Banatske Klisure, odnosno, razvoju i infrastrukturi njenih naseljenih mesta u kojima žive Srbi sa nešto drugačijim osobinama od „srpskog naroda u ostalim krajevima“, kako tvrdi autor.
Zato monografija predstavlja dragoceni doprinos literaturi. Ona pleni podacima i opisima otkrivajući čitaocima sijaset događaja i činjenica iz istorije, kulture i tradicije srpskog naroda nastanjenog u Banatskoj Klisuri. Delo Aleksandra Stanojlovića u izdanju Saveza Srba u Rumuniji zasigurno zaslužuje pažnju javnosti.
Nikola Lakić
