Saši Vukadinoviću juče je bio prvi radni dan u prostranom kabinetu u sedištu tajne službe na Banjici, za koje se oduvek verovalo da pripada najmoćnijim ljudima u državi. Dužnost je – bez prisustva novinara – preuzeo još prekjuče od dosadašnjeg šefa Bezbednosno-informativne agencije (BIA) Radeta Bulatovića u istom tom kabinetu koji je Bulatović koristio četiri i po godine. Novi i stari direktor BIA prekjuče su, kao i na nekoliko sastanaka u poslednja dva dana, razmenili informacije o započetim akcijama, stanju u službi i završenim poslovima. Prvi radni dan Vukadinovića poklopio se sa danom formiranja BIA, pre tačno šest godina, kada je usvojen zakon kojim je RDB izmešten iz MUP-a i postao agencija Vlade Srbije.
Vukadinović je sedmi direktor Obaveštajne službe Srbije od raspada SFRJ. Interesantno je da su četvorica Vukadinovićevih prethodnika – dakle, izuzimajući Andriju Savića i Mišu Milićevića – bili ili u zatvoru ili pod istragom. To je jedan od razloga zbog koga mnogi fotelju u Ulici kraljice Ane vide kao ukletu ili baksuznu, poput selektorske klupe naše fudbalske reprezentacije. Iskustva govore da će se i Vukadinović verovatno na samom početku suočiti sa onim istim preprekama sa kojima su se suočili i njegovi prethodnici: s jedne strane, uvek će postojati deo javnosti kojem neće biti po volji, ma kakve korake preduzeo; s druge, moraće da prihvati činjenicu da se u Srbiji svi „razumeju” u tajnu službu. Jednako kao i u fudbal. O baksuzluku fotelje na Banjici svedoče i ne baš slavni nastavci karijere koje su ostvarili njegovi prethodnici po odlasku sa Banjice: jedan u zatvoru (Rade Marković), jednom se sudi (Jovica Stanišić), dvojica pišu knjige (Goran Petrović i Andrija Savić), jedan je „avanzovao” u predstavnika BIA u inostranstvu (Miša Milićević), dok će se tek videti šta će i gde će Bulatović. Njegove ranije ambicije bile su vezane za diplomatiju.
Svi oni koji su se posle silaska sa čela službe našli na udaru zakona, bili su ljudi kojima je neki svoj naslednik našao propuste u radu ili grube zloupotrebe, osim Bulatovića koga je u zatvor poslao njegov prethodnik na čelu srpske tajne policije. Bulatović je ujedno i jedini od svih bivših rukovodilaca koji je bio pod istragom pre nego što je postao direktor BIA. On je tokom akcije „Sablja” uhapšen, ali se kasnije ispostavilo da je njegovo privođenje bilo politički motivisano, zbog čega mu je isplaćena odšteta.
Jovica Stanišić (na čelu DB 1991–1998) i Rade Bulatović (2004–2008) privođeni su za vreme Miše Milićevića (2003–2004), Rade Marković (1998–2001) uhapšen je za vreme Gorana Petrovića (2001), dok je protiv Petrovića pokrenuta istraga dok je šef tajne službe bio Bulatović (2004–2008).
Stanišić, koji se najduže zadržao na čelu službe, danas odgovara pred Haškim tribunalom zbog optužbi da je počinio zločine na području zahvaćenom ratovima. Privremeno je pušten na slobodu zbog bolesti.
Na funkciju šefa tajne službe postavljen je krajem 1991. godine, kada je Služba državne bezbednosti bila na velikim iskušenjima zbog „krtica” iz separatističkih republika SFRJ i rata koji je besneo na granicama Srbije. Stanišić nikada nije davao intervjue, ali je dao dve kratke izjave nakon misija u Bosni, kada je posredovao među zavađenim srpskim liderima sa Pala i iz Beograda, kao i posle oslobađanja „plavih šlemova” koji su bili taoci Vojske Republike Srpske. Njemu naklonjeni i danas tvrde da nije dozvoljavao zloupotrebu službe „prljavim poslovima”, dok njegovu odluku o formiranju zloglasne JSO objašnjavaju brigom zbog separatizma u južnoj srpskoj pokrajini. Oni koji mu nisu naklonjeni na dušu mu ne stavljaju samo ratne zločine, već i to što je navodno omogućavao nelegalni biznis. Takoreći do juče Stanišiću se pripisivao uticaj na tajnu službu iz senke, iako je on iz nje sklonjen pre deset godina posle sukoba sa Slobodanom Miloševićem koji se navodno odigrao oko Kosova.
Njegov naslednik Rade Marković je već sedam godina u zatvoru. Nedavno je prvostepenom presudom osuđen na 40 godina zatvora zbog četvorostrukog ubistva na Ibarskoj magistrali. Rade Marković funkciju načelnika RDB napustio je čak četiri meseca posle petooktobarskih promena, zbog već poznatih političkih nesporazuma u tadašnjoj vladajućoj koaliciji. Nedugo zatim je uhapšen. On je, baš kao i sada Vukadinović, karijeru gradio u javnoj bezbednosti, zbog čega je naišao na otpor među pripadnicima tadašnjeg DB koji na Markovića nisu gledali kao na čoveka koji će profesionalno da obavlja posao, već kao nekog ko je tu da izvršava Miloševićeva naređenja. Njegov mandat obeležio je rat 1999. godine, zloupotrebe postavljanjem političara iz tadašnje vlasti na funkcije u službi, kao i političke likvidacije Ivana Stambolića, Slavka ćuruvije, zločina na Ibarskoj magistrali i pokušaja ubistva Vuka Draškovića u Budvi.
Goran Petrović, bio je prvi postpetooktobarski načelnik RDB. Protiv njega se vodi istraga pred Drugim opštinskim sudom, zbog prisluškivanja novinara Vuka Cvijića i advokata Tome File. Petrovića je „fotelje” koštala pobuna Jedinice za specijalne operacije, u novembru 2001. godine. Petrovićevo rukovođenje službom obeležilo je hapšenje Radeta Markovića zbog zločina na Ibarskoj magistrali, raskrinkana je mreža agenata koja je pratila Vuka Draškovića i Slavka ćuruviju, čije je ubistvo ipak ostalo misterija. Petrović, kome je postavljenje za načelnika bilo zapravo povratak u službu koju je napustio 1999. godine, uspostavio je saradnju sa svim relevantnim službama u svetu.
Posle Petrovića na čelo službe došli su prvo Andrija Savić, a zatim i Miša Milićević, koji, kao što smo rekli, nikada nisu bili pod istragama, ali su se zato njihovi zamenici našli na optuženičkim klupama. Savićev zamenik bio je Milorad Bracanović koji je na jučerašnji dan pre tri godine osuđen na četiri godine zatvora zbog toga što nije prijavio pripreme za ubistvo Ivana Stambolića. Milićevićev zamenik Goran Živaljević nalazi se na optuženičkoj klupi zbog učešća u otmici Vladimira Nikolića, bivšeg pripadnika DB.
