Od samog nastanka biblioteke Eparhije pakračko-slavonske ovde su prikupljane značajne knjige koje danas predstavljaju nemerljivo duhovno i kulturno blago. Koliki je značaj ove biblioteke najbolje može da ilustruje činjenica da je ona druga u svetu po broju ranih srpskih štampanih knjiga tzv. Srbulja, ali i niz drugih vrednih knjiga koje se ovde nalaze.
– Biblioteka Episkopije pakračko-slavonske je jedna posebna vrednost našega naroda koju ne možemo svrstavati samo na lokalni nivo jer je ona jedno kulturno blago na koje ceo naš narod može biti ponosan. Ona svoje početke vuče od vremena kada je ovde kao vladika bio Kiril Živković koji je ovde stolovao u periodu od 1787. do 1806. godine. Biblioteka je kasnije s vremenom popunjavana pogotovo u vreme vladika Nikanora Grujića i Mirona Nikolića – ističe eparhijski sekretar protojerej – stavrofor Đorđe Teodorović.
Knjige i rukopisi stari nekoliko vekova
Ova biblioteka sadrži rukopisne knjige iz 16. veka koje su posebno vredne kao i rane štampane knjige. U vreme najvećih stradanja po srpski narod na ovom području, kako za vreme Drugog svetskog rata, tako i u vremenu ovog poslednjeg rata iz devedesetih godina prošlog veka, stradanje nije zaobišlo ni ovu biblioteku.
– Ona je tokom Drugog svetskog rata bila odnešena iz Pakraca u Zagreb i tada se njen opus znatno smanjio. Biblioteka je u Pakrac vraćena tek 1983. godine, a nedugo potom ponovo je doživela ratna stradanja. Tada se beleži i izuzetno delo jednog hrvatskog oficira, profesora Ivana Hitija, koji je ovu biblioteku evakuisao u Zagreb u Nacionalnu sveučilišnu knjižnicu odakle je ona 2007. godine vraćena u Mitropoliju zagrebačko-ljubljansku, a deset godina kasnije ona je konačno vraćena u Pakrac i smeštena u novouređeni prostor eparhijskog depoa. Ona će svakako svoje mesto imati u vladičanskom dvoru i to u njegovom istočnom krilu koje se upravo građevinski uređuje – naglašava prota Đorđe.
Pomenuti hrvatski oficir Ivan Hiti za zasluge što je spasao pakračku eparhijsku biblioteku, 2013. godine odlikovan je od strane srpskog patrijarha Irineja ordenom Svetog cara Konstantina. On je u zimu 1992. godine samoinicijativno organizovao sakupljanje i odvoženje građe iz ove biblioteke i na taj način sačuvao je od trajnog nestajanja svega onoga što je godinama skupljano i čuvano. Kao takav postao je prvi Hrvat koga je odlikovao srpski patrijarh, ali je zato u svom društvu šikaniran i dugo godina bez posla.
Vukova posveta
U moru vrednih i značajnih knjiga i rukopisa teško je izdvojiti nešto od posebnog značaja jer svaka je knjiga značajna i vredna na svoj način.
– Ako govorimo o rukopisima može se izdvojiti Crnorečko jevanđelje iz 16. veka, a iz kasnijeg vremena ima jedan primerak Novoga Zaveta sa posvetom Vuka Stefanovića Karadžića – kaže eparhijski sekretar i napominje da ova biblioteka u budućnosti neće biti klasična biblioteka nego da će se izdvajati od ostalih i biti akademska biblioteka, odnosno biblioteka istraživačkog tipa. – Zapravo, ona neće imati formu standardne biblioteke u kojoj će se knjige posuđivati i iznositi već će oni koji proučavaju ovakvu građu dolaziti ovde i sve što trebaju obavljati na licu mesta – pojašnjava prota Teodorović.
Biblioteka od 1941. godine nije obnavljana, odnosno nisu nabavljani novi primerci knjiga. Od dolaska vladike Jovana na tron pakračko-slavonskih episkopa intenziviran je i rad na prikupljanju novih naslova. Nedavno je poveljom episkopa Jovana episkopska biblioteka i formalno obnovljena, a za njenog upravnika je imenovan umirovljeni paroh daruvarski protojerej-stavrofor Luka Bosanac, a posebnu pomoć u radu biblioteke daje bibliotekarka Aleksandra Mišić. Pored vrednih rukopisa i knjiga u depou Eparhije pakračko-slavonske čuva se i 97 ikona.
– To su ikone sa dva ikonostasa hramova iz Velikih Bastaja i Lisičina. Ovi ikonostasi su evakuisani u vreme ratnih dešavanja i bili su čuvani u Patrijaršijskom dvoru u Sremskim Karlovcima i kao takvi bili su i predmet rada Mešovite komisije Republike Srbije i Republike Hrvatske i u decembru prošle godine ove ikone su vraćene u Pakrac jer njihovi matični hramovi nemaju adekvatne uslove gde bi se one čuvale – istakao je naš sagovornik.
Od vrednih predmeta u depou se čuva i arhijerejski žezal koji je simbol vladičanskog dostojanstva. Ovaj žezal ima posebnu vrednost s obzirom da je rađen od slonovače i sedefa, ali još više jer je pripadao pomenutom episkopu Kirilu Živkoviću. Žezal je zabeležen i na portretu pakračkog episkopa Mirona Nikolića koji se nalazi u Vladičanskom dvoru, a danas ga u svečanim trenucima sa sobom nosi i sadašnji vladika pakračko-slavonski Jovan koji je s njim i ustoličen 2014. godine.
Osnivač pakračke eparhijske biblioteke vladika Kiril Živković bio je jedan od najznačajnijih vladika ove eparhije Srpske pravoslavne crkve. Radoslav Grujić za njega će zapisati da je „dugim putovanjima po celom Balkanskom poluostrvu i naročito po Rusiji i Italiji, stekao lepo obrazovanje i smisao za viša nastojanja“. Zapravo, njegova lična biblioteka biće okosnica pakračke biblioteke. Veliki naglasak stavljao je i na kulturni život sveštenstva, a istakao se i u književnosti pa je tako, između ostalog, preradio i štampao Domentijanovo delo pod nazivom „Žitije Svjatih srbskih prosvjetitelj Simeona i Savi“.
The post Biblioteka Eparhije slavonske veliko duhovno blago srpskog naroda appeared first on srbi hr.
