Cilj pokloničkog putovanja je bio da se hramu Svete Trojice u Vraki pored Skadra podari časni Krst iz Jerusalima, prisustvuje svetim arhijerejskim Liturgijama u Pećkoj patrijaršiji i Vraki, parastosu stradalim srpskim i crnogorskim vojnicima poginulim u borbama za oslobađanje Skadra, kao i posete pripadnicima našeg naroda i obiđu pravoslavne svetinje.
Ovaj, sedmi po redu, časni Krst dar je Izdavačke fondacije Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke a u spomen na blaženopočivšeg patrijarha Pavla, osnivača ove ustanove. Prošlih godina časni Krstovi iz Jerusalima darivani su hramu Svetih apostola Petra i Pavla u Kućancima, manastirskoj kapeli Svete Petke u Zagrebu, manastirima Rmanj, Krka i Gomirje, kao i crkvi Svetog prvomučenika Stefana u Velikoj Hoči.
Po dolasku iz Jerusalima časni Krst je na Krstnom hodu celivalo na hiljade vernika upućujući svoje molitve za spas i opstanak srpskog naroda na Kosovu i Metohiji i naših sunarodnika u Albaniji. Nošen je u hram Svetog Vasilija Ostroškog u Šapcu, hram Svetog Stefana Dečanskog u Borovu Naselju, Vaznesenski hram u Beogradu, bio je na čelu Spasovdanske litije u Beogradu i litije u Resniku. Iz manastira Rakovice nošen je u stratište Jadovno i bio iznet na planinu Velebit na čačića Dolac, zajedno sa tamo ostavljenim Krstom, gde i danas leže zakopana tela oko 1.500 od ustaša umorenih Srba krajem avgusta 1941. godine. Na dan Svetih Novomučenika Jasenovačkih nošen je u manastir Jasenovac, pronet u litiji preko jasenovačkog polja, zatim na stratišta Donja Gradina, Draksenić, Drakulić, Bjeli Potok, Vrbanju, mjesto stradanja Svetog Platona Banjalučkog, Banjaluku. Na dan Svete majke Angeline nošen je u manastire Krušedol i Veliku Remetu. U Beogradu časni krst su verni celivali i u crkvi Svetog Tome na Novom bežanijskom groblju, hramu Svetog Georgija pod Bežanijom, u Patrijaršiji. Od Krstovdana do polaska na put časni Krst je bio u velikom hramu Svetog Save na Vračaru.
Poklonici su krenuli u petak, 30. novembra, molitvenim sabranjem u malom hramu Svetog Save, predvođeni sveštenstvom iz Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke i drugih eparhija. Mladi Srbin, Milan Tadić, koji živi u Borovu Naselju, časni Krst je u Vaskršnjem postu ove godine na rukama uzneo na Golgotu, mesto Hristovog stradanja. Sa njim je bila i doktor Dragana Tasev iz Beograda koja je nosila prošlogodišnji časni Krst. Sve do odredišta, hrama Svete Trojice u mestu Vraka kraj Skadra, Milan se rukovodio jednom misli što je i njegova poruka svima nama: „Da bi znao kuda si krenuo, moraš da znaš ko si i odakle si pošao“.
U subotu, 1. decembra, poklonici su stigli u Pećku Patrijaršiju, gde je svetu arhijerejsku Liturgiju služio je Episkop lipljanski g. Jovan, vikar Patrijarha srpskog. Pričestili su se hodočasnici. Neobičnom svetlošću zračilo je lice blaženopočivšeg Patrijarha Pavla sa fotografije prislonjene uz časni Krst. Sticao se utisak da sam prisustvuje, hrabri i moli za sve nas. Mir, tišina, topla molitva… Vekovima postojana Pećka patrijaršija i njoj odano monaštvo i danas prima jednako sve ljude iz svih krajeva sveta, bez obzira na veroispovest i nacionalnost. Srpsko duhovno blago utemeljeno u svetsku baštinu pod svojim okriljem čuva najveće blagodati. Danas, u 21. veku, čudimo se ludosti ljudskoj, da okruženje Pećke patrijaršije (ali i drugih duhovnih spomenika na Kosovu i Metohiji koji nisu u potpunosti razrušeni) mogu da čuvaju pripadnici stranih vojski, oklopna vozila, bodljikave žice… Episkop lipljanski Jovan je bio domaćin poklonicima, a sestrinstvo manastira je pripremilo trpezu ljubavi. Deo nacionalnog ansambla „Kolo“ je pozdravio domaćine i grupu poklonika pesmama Stare Srbije.
Posle ručka poklonici su posetili srpsko selo Goraždevac. U Goraždevcu danas postoje tri škole koje pohađaju pedesetak mladih osnovnog i srednjoškolskog uzrasta. Deca Goraždevca i umetnici iz „Kola“ su se nadpevavali. Niko nije zadržao suze kada je učenica goraždevačke škole Anđela pročitala potresnu pesmu o stradanju njenih vršnjaka Ivana i Pantelije koje su šiptarski zločinci ubili pre nekoliko godina dok su se radosno kupali na Ibru. Jedna je poruka iz Goraždevca: Nikada niko od njih neće napustiti svoje mesto. Želja za novim susretima, živim rečima zajedništva, snage i utehe samo se obostrano pojačala. Obećali su poklonici da će ih ponovo posetiti.
Na subotnje bdenije poklonici su stigli u Dečane. Slika ista kao ispred Pećke patrijaršije. Prilaz čuvaju strani vojnici. Jedino Dečani stoje visoko uzdignuti u nebeske visine, uprkos svakom zlu koje čovečanstvo samo sebi zadaje, kako ovde, tako i širom sveta. Živom razgovoru posle bdenija, čini se, ne bi bilo nikad kraja da se nije moralo krenuti ranije za Pećku patrijaršiju. Povratak u Pećku patrijaršiju je kao povratak svojoj kući, povratak sebi, povratak biću po Božjem podobiju.
U nedelju, 2. decembra, u osvit zore poklonici su krenuli na put u Albaniju, u mesto Vraka kraj Skadra, na svetu Liturgiju. Služio je Visokopreosvešteni Arhiepiskop cetinjski i Mitropolit crnogorsko-primorski g. Amfilohije, uz sasluženje sveštenstva Mitropolije crnogorsko-primorske, Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke i Albanske Pravoslavne Crkve, uz molitveno učešće pravoslavnih Vračana i poklonika iz Bara, Cetinja, Herceg-Novog, Podgorice, Beograda i Velike Hoče u Metohiji. Učešće u svetoj Liturgiji uzeli su i sveštenici iz Eparhije šabačke i Eparhije braničevske.
„Upravo ovaj grad, Skadar, svjedok je i nosilac neobične ljubavi od pamtivjeka. Ne treba izgubiti iz vida da je jedna od prvih drevno-hrišćanskih episkopija bila upravo u gradu Skadru, već od trećeg, četvrtog vijeka. I ne treba izgubiti iz vida da je ovdje, u ovom gradu, njegovoj okolini i današnjoj zemlji Albaniji postojala Hristova Crkva od apostolskih vremena. I ne treba izgubiti iz vida da je Jevanđelje Hristovo propovjedano vjekovima na latinskom, grčkom, slovenskom, albanskom jeziku. I danas se propovjeda na svim jezicima kojima su govorili narodi koji su ovdje kroz vjekove živeli“, govorio je mitropolit Amfilohije.
Na službi su pojali hor iz Herceg Novog i dečji hor Metohijski žubori iz Velike Hoče. Ambasador Srbije u Tirani Njegova Ekselencija Miroljub Zarić prisustvovao je svetoj Liturgiji.
Mitropolit Amfilohije je u hramu Svete Trojice govorio o Golgotskoj samožrtvenoj ljubavi koja je suština Crkve koju ona svedoči kroz svu istoriju. Tu istinu svedoči istorija Skadra od ranohrišćanskih vremena i Svetog Jovana Vladimira do naših dana.
Mitropolit Amfilohije je u crkvi Svete Trojice, sa blagoslovom Njegove Svetosti Patrijarha srpskog g. Irineja, pročitao Patrijarhovu gramatu o darivanju i predao časni Krst sa Gospodnjeg Groba u Jerusalimu, koji su u Vraku, specijalno za ovu priliku, doneli na dar poklonici iz Arhiepiskopije beogradsko- karlovačke.
Na Bardanjolu je služen parastos poginulim učesnicima bitke na Skadru. „Svi koji su ovde postradali upisali su se zlatnim slovima u istoriju našeg srpskog pravoslavnog naroda. Zato je bila naša dužnost da danas odslužimo svetu Liturgiju u hramu Svete Trojice u Vraki, i da se nađemo ovde na Bardanjolu, da postradalnike pomenemo pred licem Božijim, da pokažemo da nijesmo nedostojni njihove žrtve i njihovog podviga,“ govorio je mitropolit Amfilohije.
Padala je kiša – činilo se da će sve potopiti – i duvao je jak vetar, ali nisu uspeli da pogase sveće zabodene u svetu zemlju u kojoj počiva oko 10.000 vojnika.
Domaćini i organizatori ovog sabranja, članovi srpsko-crnogorskog udruženja Rozafa-Morača i bratstva Sveti Jovan Vladimir, priredili su u Skadru trpezu hrišćanske ljubavi. Izveden je i bogat kulturno-umetnički program u kojem su nastupili crkveni hor pri hramu Arhangela Mihaila iz Herceg Novog, muška pevačka grupa pri KUD-u Božidar Micić i dečja pevačka grupa „Kosovski žubori“, obe iz Velike Hoče, pesnici Duško Petrović i Biljana Živković i narodni guslari. Resitalom je goste pozdravila devojčica Gordana Ajković, čiji je ded, Simo Ajković, predsednik Bratstva Svetog Jovana Vladimira. Splet srpskih kompozicija je na violini izveo učenik Mladen Lekić. Posebno oduševljenje izazvao je nastup članova nacionalnog ansambla Kolo iz Beograda.
Posle 97 godina, prvi put se desio ovakav jedinstven istorijski, kulturni događaj, susret pripadnika istog naroda, istih po veri, tradiciji i kulturi, a žive u dve države, danas praćeni brojnim iskušenjima. Glavni cilj srpske nacionalne manjine u Albaniji je da očuva svoj identitet, kulturu, tradiciju, posebno jezik. Sabiraju se u svojim hramovima kojih nema mnogo u današnjoj Albaniji. I pored svega, uspeli su da očuvaju pravoslavnu veru, govorio je jedan od domaćina Pavle Jakoja.
Mitropolit Amfilohije je na kraju svog jednodnevnog boravka u Skadru osveštao prostorije pravoslavnog bratstva Sveti Jovan Vladimir.
Poklonici su konačili u manastiru Podmaine u Budvi. Jutarnja molitva u manastiru, puna blagodati praćena je velikom kišom, ledom, grmljavinom i munjama. Posle službe poklonici su sa monasima ostali u hramu, pojući u slavu Gospodnju, sve dok se nevreme nije stišalo toliko da se moglo preći u manastirsku trpezariju gde ih je bratstvo manastira ugostilo.
Na povratku za Beograd, poklonici su celivali ruku Svetog Jovana Krstitelja i mošti Svetog Petra Cetinjskog na Cetinju, poklonili se moštima Svetog Simeona Dajbabskog u manastiru Dajbabe i obišli Saborni hram Vaskrsenja Hristovog u Podgorici. Put je dalje vodio do Ostroga i Svetog Vasilija Ostroškog. Posle poklanjanja Svecu u Gornjem manastiru sveštenici su sa prisutnim narodom služili Akatist Svetom Vasiliju Ostroškom. U manastiru je priređena bogata trpeza ljubavi kao okrepljenje posle velikih napora i podrška za predstojeći put do Beograda.
Zorica Zec
Fotografije: Aleksa Stojković
