Oko četiri miliona Srba danas živi van Srbije, gde postoji više od 1.000 srpskih organizacija – najviše u regionu i evropskim zemljama, a najmanje u Latinskoj Americi i Africi ali ih i tamo ima.
„Skoro da nema nijedne zemlje u kojoj živi značajan broj Srba, a da nema organizovanog oblika njihovog okupljanja bez obzira da li su osnov okupljanja kulturne i sportske manifestacije, negovanje pravoslavne vere, učenje srpskog jezika ili stvaranje uslova za bolju ekonomsku saradnju“, rekao je Tanjugu ministar za dijasporu Srđan Srećković.
U Ministarstvu kažu da je broj srpskih organizacija u dijaspori i regionu veći od 1.000, a mnoge imaju svoje opštinske i regionalne odbore i ispostave.
To je slučaj sa pododborima ‘Prosvete’, srpskog društva u Hrvatskoj, Srpske samouprave u Mađarskoj ili Saveza Srba u Rumuniji koji postoje i deluju u svim naseljima gde Srbi žive, objasnio je Srećković.
Takođe, i Srbi iz BiH imaju mnogo svojih udruženja i oni uglavnom prihvataju i Srbiju i Republiku Srpsku za svoju maticu, naveo je ministar, dodajući da ima dosta registrovanih društava na jeziku zemlje domaćina koja se ne vode po etničkom principu kao srpska udruženja
Prva društva srpske dijaspore osnivana su još u 19. veku, a poslednje je registrovano ove godine u Španiji, gde je na inicijativu nekoliko stotina srpskih iseljenika 6. avgusta osnovano Udruženje Srba u Španiji.
Prvi registrovani Srbin koji je došao u Ameriku 1815. godine bio je đorđe Fišer. Osnivač prvog, Južno-slovenskog društva „Slavonik“ i srpske crkve Sveti Nikola bio je Boža Gojsović, koji je 1869. godine sa Korduna došao u Džonstaun u Pensilvaniji, gde je sredinom 19. veka bilo prvih 1.000 Srba.
Najstariji srpski list u SAD „Američki Srbobran“ osnovan je u Pitsburgu 1905, gde i danas izlazi, jednom nedeljno. U Džeksonu je devedesetih godina 19. veka formiran „Srpski slavjanski savez“, a 1894. godine i crkva „Sveti Sava“.
Najstarija srpska srpska organizacija u istoriji srpskog iseljeništva u Americi je Srpska narodna odbrana, koju su 1906. godine osnovali Jovan Dučić i Mihajlo Pupin, koji je bio i njen prvi predsednik.
Zahvaljujuchi njihovom ugledu, veliki broj srpskih iseljenika učlanio se u ovu organizaciju koja i danas postoji. Dučić je tokom Prvog svetskog rata preko Srpske narodne odbrane organizovao i dolazak više od 16.000 dobrovoljaca, vojnika iz Amerike u Srbiju.
Zanimljivi primeri organizovanja srpske dijaspore su i Pariz, Budimpešta, Beč…U Francuskoj je već 1882. godine registrovana veća grupa doseljenika sa naših prostora, među kojima je bio i Nikola Tesla, koji se zaposlio u Edisonovoj kontinentalnoj kompaniji u Parizu gde je izradio prvi model indukcionog motora. Danas srpska zajednica u Parizu okuplja 43 kluba i udruženja u kome postoji i nekoliko humanitarnih srpskih organizacija.
Što se tiče srpske dijaspore u Mađarskoj, Srećković podseća da je u Budimpešti još 1826. godine osnovana Matica srpska, prva srpska naučno-kulturna ustanova, koja je kasnije preseljena u Novi Sad, a u Sentandreji je 1812. godine osnovana prva srpska učiteljska škola, kao i mnoge druge srpske institucije i zadužbine.
U Beču, u koji se Srbi doseljavaju još od 15. veka, živeli su istaknuti poslanici iz oblasti kulture, prosvete i nauke – Dositej Obradović, Vuk Karadžić, Uroš Predić, Paja Jovanović, koji su osnivali srpske organizacije.
Ministar Srećković napominje da se organizovanje srpskog naroda u dijaspori i regionu u najvećoj meri odnosi na kulturne i sportske klubove, međutim oni više nisu dovoljan okvir za okupljanje ljudi, planiranje i vođenje konkretnih aktivnosti.
U Ministarstvu za dijasporu ocenjuju da kulturni i sportski klubovi nemaju više onaj značaj iz perioda odlaska Srba na privremeni rad u evropske i prekomorske zemlje, od sredine šezdesetih godina, tako da je u poslednje vreme zabeleženo osnivanje velikog broja privrednih asocijacija srpskih menadžera i biznismena u Americi, Nemačkoj, Velikoj Britaniji…
Srećković ističe i da je sve više organizacija koje okupljaju mlade i ljude srednje generacije koji su pre svega uspešni menadžeri i eksperti u različitim oblastima.
Takođe, sve veći broj Srba živi u Ujedinjenim Arapskim Emiratima i oni polako počinju da se organizuju i međusobno sarađuju, a nedavno je formirano i Udruženje Srba u Bugarskoj, Irskoj, na Islandu. Najviše Udruženja Srba, prema njegovim rečima, ima u Nemačkoj, Austriji, SAD,Kanadi Australiji, Švajcarskoj, Švedskoj Danskoj, Rumuniji,Italiji…
Ministar je naveo i da je u državama gde ima Srba, ali nema dovoljno organizovanih udruženja, neophodno pomoći da se Srbi organizuju. Formiranjem Skupštine dijaspore i Srba u regionu, koju čine 45 delegata, biće omogućeno bolje organizovanje srpske dijaspore ali i bolja saradnja sa maticom, dodao je on.
„Cilj klubova i udruženja je što bolje umrežavanje, ali i uspostavljanje saradnje kako između njih, tako i sa matičnom državom“, rekao je Srećković i zaključio da „što su udruženja bolje organizovana, to će Srbija imati bolji položaj“.
Najveći broj od četiri miliona Srba živi u regionu, odnosno bivšim jugoslovenskim republikama i susednim zemljama – Rumuniji, Mađarskoj i Albaniji. Izvan regiona, najviše je u evropskim državama, zatim Severnoj Americi, Australiji i Novom Zelandu, Latinskoj Americi, Africi i u Aziji.
Intervju ministra Srećković Tanjugu (22.avgust 2010. godine)
