Kulturno blago Joce Vujića

Ovaj velikan srpske kulture, u velikoj meri zaboravljen, širom sveta je sakupljao srpske dragocenosti sa željom da ne završe po svetskim muzejima, nego u srpskim. Zbog toga mu je, u pismima, Stojan Novaković posebno izražavao zahvalnost i divljenje.

Zbirku formira unuk Joce Vujića, Vasilije Vince Vujić, profesor u penziji Zemunske gimnazije, osnivač Adligata. Za početak formiranja zbirke Vasilije Vujić poklonio je Jocine naočare u originalnoj futroli, iste kao na njegovim portretima. Poklonjeni su i predmeti iz Muzeja Joce Vujića i to: jelek (deo ženske nošnje), veoma bogato ukrašen zlatnosrebrnim vezom, tri maštovito ukrašena bokala za vino, sa ispisanim zdravicama na srpskom jeziku, ručni rad Toše Branovačkog, poznatog senćanskog učitelja koji je učio i Stevana Sremca.

Poklonjene su i tri vaze, sa raznim figurama, kako je sam Joca zabeležio „vrlo uspele imitacije rimskih originala“ koje je lično kupio u Rimu tokom posete jednom muzeju 1894. godine.

Donaciju čini veći broj fotografija i dokumentacije, kao i njegov portret – fitografija. U dokumentaciji se, između ostalog, mogu naći pisma Jovana Sremca, starijeg brata Stevana Sremca, kao i potresno pismo Nikole Stevanovića, prote Saborne beogradske crkve od 21.10.1906. godine u kojem ugledni sveštenik, otac petoro sinova od kojih je jedan na studijama u Rusiji preminuo, moli „dobrog i pravog Srbina“ da ga spase da, zadužen zbog školovanja dece i smrti sina, ne ostane bez doma, te da mu određenu svotu novca pozajmi bez kamate. Originalni putni list Jocinog oca, Save Vujića, uglednog advokata, koji je izdat 1849. godine, poseban je raritet.

Galerija Matice srpske je u velikoj meri osnovana darovima Joce Vujića, dok su neka od najvrednijih dela Narodnog muzeja Srbije takođe njegov poklon, uključujući i poznatu Devojku u plavom Đure Jakšića i slike Konstantina Danila. Zbirka stare i retke knjige u Univerzitetskoj biblioteci Svetozar Marković u velikoj meri je nastala zahvaljjuću prijateljstvu Vujića sa tadašnjim upravnikom, Urošem Džonićem, a u ovoj instituciji mogu se naći mnogobrojni rukopisi, dokumenta i pisma vezana za srpsku istoriju i kulturu u rasponu od XVII do XX veka koja je poklonio Vujić.

U jednom pismu Matici srpskoj, Joca Vujić je napisao: „Radio sam, bez velikih pretenzija, iz čiste ljubavi prema svojoj rasi i naciji, sakupljao sam kulturne spomenike naše prošlosti jedino iz duševne potrebe i nameravao sam da time podstreknem i mlađi naraštaj na ljubav i interesovanje prema kulturi srpskog naroda (…)“

„Mi smo najvažnije ljude svoje kulture zaboravili. Očuvanje sećanja – to je osnovna duhovna potreba civilizovanog čoveka. Vujiću svi dugujemo poštovanje, sećanje i ljubav“, kaže Viktor Lazić, predsednik Adligata.