MILORAD EKMEčIć Istoričar,profesor univerziteta,akademik
Milorad Ekmečić je vodeći istoričar srpskog naroda
od kraja XVIIIveka do stvaranja jugoslovenske države.
Njegovo obimno istoriografsko delo odlikuje se izvanrednom naučnom utemeljenošću, smislom za istorijsku sintezu i originalnim metodološkim pristupima. U višedecenijskim traganjima za idejnim osnovama istorijskih
procesa i dubljim istorijsko-filozofskim smislom zbivanja, on je u čuvenim polemikama i naučnim raspravama
ispoljio snažnu erudiciju i superiornost istorijskog mišljenja.
Rođen je 4. oktobra 1928. u Prebilovcima, u Hercegovini. Školovao se u Mostaru, a diplomirao istoriju
1952. u Zagrebu, gde je i doktorirao 1959, sa tezom Ustanak
u Bosni 1875-1878. Na Univerzitetu u Sarajevu prošao
je sva zvanja od asistenta do redovnog profesora. Na specijalizaciji opšte istorije novog veka bio je 1960/61. na
Univerzitetu Prinston, SAD, kao i profesor po pozivu
na univerzitetima Mičigen (1972) i Lorens, Kanzas (1981/82).
Učestovao je na svetskim kongresima istoričara u Moskvi,
San Francisku, Bukureštu i Štutgartu. Dopisni član
ANUBiH je od 1973, a redovni od 1981, član van radnog
sastava SANU od 1978, a redovni od 1992, dopisni član
CANU od 1993, a od 1996. i član van radnog sastava ANURS.
Od 1992. do penzionisanja 1994. predavao je opštu istoriju
novog veka na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Od
tada deluje u Istorijskom institutu SANU i vodi Odbor
SANU za istoriju Bosne i Hercegovine.
Ekmečić se pretežno bavi istorijom Srba i južnoslovenskog prostora i istorijom Balkana od kraja XVIII
veka do stvaranja Jugoslavije (1918). Veliki arhivski
istraživač i majstor naučne sinteze, produbljeno je analizirao agrarna društva, nacionalne ideologije i pokrete,
naročito verski faktor u južnoslovenskoj i balkanskoj istoriji. Njegova knjiga Ustanak u Bosni 1875‡1878
doživela je tri izdanja i prevedena je na nemački. Naučne
rezultate i poglede izložio je u naučnim sintezama:
Istorija Jugoslavije (1972); Ratni ciljevi Srbije 1914
(1973) i Stvaranje Jugoslavije 1790-1918(1989). Ekmečić
je obogatio istoriografiju nizom originalnih naučnih
viđenja. Po njemu su Južni Sloveni u svetsku tipologiju nacionalizama ušli metamorfozom od lingvističkog
ka religioznom tipu nacionalizma, koji Ekmečić naziva Nacionalizam Sudnjeg dana (
Doomsday Nationalism), koju je uzrokovao separatizam katoličkih naroda Slovenije i Hrvatske, a koji je bio i glavni razlog sloma dve jugoslovenske države (1941. i 1992). Taj slom je istovremeno i plod ukrštanja napora dela jugoslovenskih komunista i podrške SAD, čiji je cilj bio rešavanje jugoslovenskih nacionalnih pitanja u okvirima katoličke srednje Evrope. S. T.
