Često ponavljana činjenica, da su Srbi tek potpisivanjem sporazuma SFRJ i Republike Austrije 1965. godine, kao gastarbajteri doseljavaju u Braunau na Inu, koji se nalazi na severozapadu Austrije, predstavlja veliku zabludu, javlja za Program za dijasporu Zoran Šijaković, predsednik udruženja Danica iz Braunaua.
Istorijski izvori jasno potvrđuju dolazak prvih Srba, kao ratnih zarobljenika logora k. u. k. Kriegsgefangenenlager, formiranog 1914. godine. Logor je u izvesnim momentima brojao i do 30.000 ljudi, u najvećem broju, ruskih i italijanskih vojnika a takođe i Mađara, Srba i ostalih. Prava evidencija o zarobljenim i preminulim Srbima nažalost nije utvrđena.
Ipak, knjige umrlih objavljene od strane istoričarke Gordane Ilić Marković i austrijskog Crnog krsta (organizacije koja brine o ratnim grobljima) jasno osporavaju tvrdnje pojedinih istoričara, da u Braunau na Inu nije bilo interniranih Srba.
Istraživanja vođena u sklopu realizacije muzejske postavke SRBI U BRAUNAU – 100 GODINA donela su na videlo konkretan spisak pokopanih Srba na vojničkom groblju Braunau na Inu – Hazelbah koje se nalazilo u okviru pomenutog logora. Knjiga umrlih kao i izvodi srpskih pokojnika su jedan od važnijih eksponata postavke.
Posebnu zanimljivost dočarava sudbina zarobljenika Dragoljuba Krajića, rođenog 1898. godine u selu Kobilje kraj Požarevca. Dragoljub preživljava logor u kome se obreo 1915/1916. godine i vraća u rodni kraj, gde postaje ugledni trgovac. Krajićevi potomci igrom sudbine, do danas žive u Braunau i time predstavljaju jednu od najstarijih srpskih familija u tom gradu.
Muzejsku postavku su otvorili gradonačelnik grada, Johanes Vajdbaher i referent za kulturu, Zoran Šijaković.
Putem video linka pozdravnu reč uputio je ministar inostranih poslova Republike Austrije, Sebastijan Kurc.
Otvaranju je prisustvovao veliki broj javnih ličnosti među kojima i poslanik saveznog Parlamenta Republike Austrije, Davida Štigmiler, šef Odeljenja za kulturu ministarstva spoljnih poslova Rep. Austrije Nikolaus Keler, izaslanik premijera Gornje Austrije, poslanik pokrajinskog Parlamenta Franc Vajnberger, skoro kompletna opštinska vlada kao i veliki broj zainteresovanih.
Pozivu udruženja DANICA da budu laudatori odazvali su se ugledni univerzitetski profesori, prof. dr Volfgang Rorbah, redovni član Evropske akademije nauka i umetnosti i prof. mr Gordana Ilić Marković sa bečkog univerziteta.
Muzički deo kreirali su profesor Brukner univerziteta, virtuoz na citri Vilfrid Šarf i operski pevač, član bečke opere, tenor Nenad Marinković.
Muzejska postavka SRBI U BRAUNAU – 100 GODINA ima za cilj, da kroz znatan broj brižljivo biranih eksponata: fotografija, ličnih i zvaničnih dokumenata, novinskih članaka, intervjua, autentičnih delova nameštaja, ličnih predmeta, video dokumentacija i dr, prezentuje i približi istoriju, kulturu, jezik, religiju i narodno stvaralaštvo Srba u Braunau i svakako, po prvi put napravi presek i analizu njihovog života i rada u proteklih stotinu godina.
„Ovo je prva izložba o Srbima u Austriji a najverovatnije i šire, i utoliko je značenje dvojezičke štampane Monografije, koja sledi, a koja bi trebala da upotpuni izložbu i dokumentuje njene sadržaje, važnije. Neophodno je napomenuti, da bi ona u tom slučaju bila prvi trajni, pisani trag tog oblika, o životu Srba u tom delu Austrije“, navodi kurator izložbe i predsednik udruženja DANICA, Zoran Šijaković.
Ova postavka između ostalog ukazuje i na činjenicu da ukupan broj Srba u današnjoj Austriji iznosi po nezvaničnim procenama 250.000. Podatak da je Srpska pravoslavna crkva, još u vreme njenog osnivanja 1860. godine u Beču, brojala 150.000 vernika, govori da je pravi broj najverovatnije znatno veći. Tačan broj Srba u Braunau, osim činjenice da se oni nalaze na trećem mestu po brojnosti posle Nemaca i Turaka u Pokrajini Gornjoj Austriji, kojoj Braunau pripada, nije poznat. Isto tako, tragovi o njihovoj kulturi, narodnom stvaralaštvu, upražnjavanju religije, gotovo i da ne postoje.
Kasniji emigracioni talasi nakon potpisivanja sporazuma SFRJ i Republike Austrije 60-tih godina prošlog veka ili onaj nakon raspada Jugoslavije 90-tih, utiču na znatno povećanje broja Srba u Braunau.
Neophodno je istaći da je Braunau kao privredni centar regiona, pružao mogućnost zapošljavanja i legalizacije stalnog boravka u Austriji, što je svakako bio osnovni razlog dolaska emigranata. Jedan od značajnijih poslodavaca je industrijski gigant, proizvođač i prerađivač aluminijima AMAG (AMAG – Austrija Metall AG) osnovan 1938. god, koji do danas zapošljava nekoliko hiljada radnika, među kojima i veliki broj Srba.
Nesporna je činjenica da su Srbi u Braunau u proteklih 100 godina svojom marljivošću doprineli razvoju grada i regiona i postali sastavni deo njegovog društva. Ipak, negovanje kulture predaka, nerazdvojne rodbinske veze, upražnjavanje religije, nedvosmisleno govore o evidentnoj, ogromnoj želji za očuvanjem sopstvenog identiteta.
Šijaković sa članovima tima za realizaciju izložbe udruženja DANICA, Milenom Todorović, Zavišom Đorđevićem, Vernerom Forsterom, Eminom Jevremović, Natašom Ristić, najavljuje skoro gostovanje muzejske postavke u Srbiji.
Naime, koncept projekta kao i njegovi detalji predočeni su Austrijskom kulturnom forumu u Beogradu, pri ambasadi Republike Austrije. Tom prilikom dogovorena je saradnja i utvrđene smernice za realizaciju postavke u Srbiji 2017. godine.
Više informacija o muzejskoj postavci može se pronaći na internet prezentaciji udruženja DANICA danica-salzburg.at/projekte/srbi-u-braunau.
