Kralj Petar Prvi još živi u sećanju Francuza. U blizini Jelisejskih polja, u Aveniji kralja Petra 41, povodom obeležavanja stogodišnjice zvanične posete kralja oslobodioca Francuskoj, svečano je bila postavljena tabla s reljefom na kojoj piše: „Kralj Petar Prvi od Srbije (1903–1921). Sansirski đak, demokrata, prijatelj Francuske, modernizator Srbije, heroj oslobodilac. U čast stogodišnjice njegove posete Francuskoj (1911–2011)”.
Uz podršku predsednika opštine Osmog pariskog arondismana, Fransoa Lebela, spomen-ploču je, preko Društva za negovanje tradicija Prvog svetskog rata, izradio vajar Ljubiša Mančić.
Na naše pitanje da li je javnosti u Srbiji poznat veliki uticaj koji je kralj Petar imao na razvoj francusko-srpskih odnosa i ukupni ugled Srbije u Evropi, ambasador u to vreme gospodin Bataković odgovara da je kralj Petar u Francuskoj jedino slavno ime iz Srbije pre 1918. godine, poznato ne samo eliti, preko škola, vojske, istoriografije i spomenika. Poput velikog spomenika kraljevima Petru i Aleksandru na početku Bulonjske šume u Parizu, podignutog 1936, ili spomen-obeležja kralju Petru Prvom, u Orleanu.
Otkrivanje spomen-ploče kralju Petru podstiče, svakako, sećanja na tadašnje prisne odnose. Kakvu je ulogu imalo njegovo učešće u francusko-pruskom ratu i njegovo kasnije frankofilstvo, kao vladara Srbije?
– U izgnanstvu od 1858. završio je u Parizu prestižnu vojnu školu u Sen Siru. Još kao mladić, mladi knez Petar (Pjer Kara), unuk Karađorđev, ratovao je za Francusku protiv Pruske 1870, istakavši se neustrašivošću. Učestvovao je zatim i u bosanskom ustanku pod pseudonimom Petar Mrkonjić, a po njemu se danas zove Mrkonjić Grad u BiH. Prevodilac eseja Dž. S. Mila „O slobodi”, knez Petar je, po izboru za kralja Srbije 1903, promenio politički kurs zemlje i oslonac, umesto u Austriji, potražio u Rusiji i Francuskoj – naglašava Bataković.
Prema njegovim rečima, Srbija je decenijama pre 1903. bila na zlom glasu u Evropi, po raznim skandalima, pre svega u vladarskoj kući Obrenovića, a zatim i državnim udarima, ukidanju Ustava, hapšenjima i progonima političkih protivnika.
– Kada je 1903. seo na okrvavljeni tron, bio je to još jedan u nizu strašnih skandala. Petar Prvi je postepeno, kao kralj demokrata i branilac sloboda u parlamentarnoj monarhiji, obnovio poljuljani ugled Srbije. Do kraja aktivne vladavine (juna 1914, vršenje kraljevske dužnosti predao je sinu, regentu Aleksandru, ostavši vladar do smrti 1921), Petar Prvi dosledno brani Ustav, političke slobode i parlamentarnu proceduru. Bilo je to, kako je govorio Milan Grol, tada opozicionar, „Periklova era Srbije”, a koju istoričari s pravom zovu „zlatno doba Srbije”. Petar Prvi bio je posebno cenjen u Francuskoj: zbog odanosti demokratiji, svojim saborcima i školskim drugovima, opiranju germanskom imperijalizmu i preoblikovanju agrarne Srbije u oazu demokratije na Balkanu. Srbija će, kao demokratija u snažnom kulturnom usponu, postati privlačno središte južnoslovenskog okupljanja – ističe ambasador Srbije u Francuskoj, podsećajući kako je francuska štampa opširno javljala o svim njegovim uspesima.
– Kralj Petar je krajem 1911. u Parizu bio dočekan sa znatno većim počastima nego što je to pripadalo kraljevini našega značaja, kao predvodnik demokratije i frankofilstva na Balkanu. Tada mu je francuski predsednik svečano uručio spomenicu za učešće u francusko-pruskom ratu, a mase su mu oduševljeno klicale. Francuska je tada bila svetionik slobode, s političkim i kulturnim prestižom bez premca – kaže naš sagovornik.
U Prvom svetskom ratu, ukazuje ambasador, herojski kult Petra Prvogu Francuskoj dobio je još veće razmere: njegovo hrabrenje vojske na frontu pred Kolubarsku bitku do povlačenja kroz Albaniju izazivale su divljenje, brojne napise, čak i poetske uzlete, jer je kralj bio simbol čitave mučeničke Srbije, tog „herojskog saveznika Francuske“.
izvor : politika.rs
