Radičević
G. Saša Radičević, poreklom od Berana u Crnoj Gori, trenutno u Švajcarskoj na privremenom radu, moli da mu odgovorimo pismom na adresu koju prilaže jer nije u mogućnosti da uvek dođe do našeg lista „Vesti“. Kaže da su njegovi preci, od pradede Jovana, dede Nikole i oca Mićuna Radičevića, svi iz sela Donje Zaostro, pet kilometara od Berana. Po kazivanju čitaočevog dede, Radičevići potiču sa Ceklina (opština Cetinje). Prezime su dobili po pretku Radiču i od tada nisu menjali prezime. Krsna slava im je đurđic i ni ona nije nikad menjana. Poznato mu je da u selu Lužac kod Berana postoji nekoliko kuća Radičevića za koje je njegov deda izričito tvrdio da nisu ni u kakvom srodstvu, a da su u bliskim rodbinskim vezama sa đuraškovićima, ali za njih ne kaže gde su nastanjeni.
U oblasti oko Cetinjskog manastira u NJegušima u jednoj povelji Ivana Crnojevića pominje se i izvesni Radonja Radičević, između ostalih Živkovića, Dobrijevića, Božidarevića, Radiča Aleksića i RadičaDobrijevića. Za njih stoji zabeleženo da su stara njeguška bratstva i da su vlastela koja se već u 15. veku iselila ili izumrla. Iselili su se u Velestovo i Bajramovce gde se javljaju kao Radičević-Mrvaljevići. U Makljenu su Radičević-Mićunovići, a u Stražnici Radičević-Abramovići.
U Zetu, u Berislavce, u 14. veku doselio se predak Radič iz LJeša, a živeo neko vreme u Draču i u Tuzima. Od njih su i oni u Podgorici i Dalmaciji. Todor Aleksin ode u Slavonski Brod, a sin mu Branko (Radičević) u Beč, umro i pogreben na Stražilovu (Sremski Karlovci). Jedan ogranak je s Kosova došao u Podgoricu, a u Lužanima, Golubovcima u Zeti su od Martinovića s Bajica (Cetinje).
Preci našeg čitaoca u Zaostru i Lužcu (Berane), ogranak su đuraškovića iz đurđevca i iz Ceklina (Rijeka Crnojevića). Ima ih i u Bijelom Polju i područnoj Bistrici.
Pošto su mu đuraškovići ne samo srodnici, već preci potražili smo nešto i o njima. Zabeleženi su u Riječkoj nahiji u Staroj Crnoj Gori u mestima: Oćevići, Dodoši, Rijeci, Riječanima, Ceklinu i Mihaljevićima s ukupno 44 domaćinstva s početka 20. veka. Poreklom su Klimenti (privremeno pokatoličeni i poarbanašeni Srbi) i slave Nikoljdan. Ima ih odseljenih u Bihor, Gusinje, Bjelopavliće, Berane, Ulcinj i Podgoricu. (Sledi pismo redakcije na adresu)
Milošević
Pismo g. Milovana Miloševića iz Geteborga, u Švedskoj, vrlo je šturo. Navodi imena oca, dede i pradede. Kaže da mu preci „potiču iz Crne Gore, od Lijeve Reke, selo Tuzi, negde kod Andrijevice“, kao i da je čuo da su od Vasojevića. I još: „Interesuje me tačno moje poreklo.“ Ni kad je rođen, ni koja je slava familije. Ona i nije problem kad je reč o Vasojevićima: svi slave Aranđelovdan, a preslava im je Sv. Aleksandar Nevski.
G. Milovane, ne znamo kojih ste godina (opraštamo ako ste mlad čovek), ali kako to da pišete gotovo nezainteresovano, kao da vas je neko naterao? Vasojevići su vazda bili otresiti i znali vrlo dobro ko su i odakle su. Po plemenskom predanju, rodonačelnik Vasojevića, Vaso je direktni potomak Nemanjića.
Selo Tuzi jeste kod Andrijevice, u oblasti Lijeve Rijeke koja je matica plemenske teritorije Vasojevića. Tuzi su na severozapadnoj strani Lopata, a nastali su širenjem istog naselja. Razlikuju se Gornje Tuzi i Trebešica na rečici istoga imena. Tu ima oko 35 kuća Miloševića i 10 kuća đukića.
Vasojevići o svom rodonačelniku pričaju da je od Vukana Nemanjića koji je imao sina Kostadina, a on Vasoja, Vasoje Stefana, Stefan Kostadina, a ovaj opet Vasa od koga su nastali svi Vasojevići. Inače je Vaso došao kao knez iz bratonoškog plemena i nastanio se u Lijevoj Rijeci. Vaso je imao tri sina – Raja, Novaka i Mija. Od Vasovog sina Raja postali su Lopaćani, Dabetići i Kovačevići. Od Lopaćana su Radulovići, Miloševići, Karadžići, Golubovići, Stojanovići, Bojovići, Labani, čukići, đukići, Marsenići, Vulevići, Vukićevići, Neradovići i Folići.
U Lijevoj Rijeci Vasojevići su se brzo namnožili i raširili se uz Rijeku do Raškova guvna i Ivovika. Oni jedini od svih plemena (Kuči, Drobnjaci, Bratonožići, Rovčani i Moračani) nisu plaćali danak Turcima. Uz pomoć Kuča, Turci napadnu Lijevu Rijeku i tako nametnu nakratko svoju vlast, ali se mnogi iz Vasojevića rasele zauvek u Drobnjak, Crmnicu, Nikšićku župu i Gornju Moraču.
Miloševića ima i drugih grana. O jednima, iz Like, sa slavom Sv. Jovan, najdaljeg porekla čak s izvora Južne Morave, ispod Šare, pisali smo u našoj knjizi.
Miličić
Iz Ofenbaha u Nemačkoj Vladimir Miličić hvali našu „plemenitu akciju“: „Pomažete našem narodu na otkrivanju porijekla i značenja naših prezimena.“
Prema porodičnom predanju, navodi u pismu, sredinom 18. veka, s područja Ozrena u Bosni, u Gornje Žabare (sadašnje Pelagićevo) doselila su se dva brata i sestra – Lazar, Nestor i Milica. Oni su rodonačelnici tri porodice – Miličić (po Milici koja je bila udovica i dovela sina Gavru), Nestorovići i Lazarevići. Po neproverenom izvoru, oni vode poreklo od porodice Petrović s Ozrena i čitalac nas pita da li je to tačno. Sve tri porodice slave Sv. Marka (8. maj), ali o Petrovićima s Ozrena, odnosno svom pretku, ocu Gavrinom, ne znaju ništa. Ima kompletan rodoslov svih muških i ženskih potomaka Miličića, počev od Milice naovamo. Unapred nam zahvaljuje na trudu.
Gospodine Miličiću, pregledom okolnih oblasnih monografija na Majevici, u selu Jablancu, naišli smo na srodne vam Lazareviće koji slave Markovdan. Izvor dalje kaže da su se doselili iz sela Piperi u majevičkoj oblasti. U tom selu ih nismo našli, a Petrovići, od kojih su, prema vašem porodičnom predanju Miličići, Lazarevići i Nestorovići, na Ozrenu ne slave Sv. Marka. Tragajući dalje, našli smo familiju ovog prezimena u obližnjoj Vozući, ali sa slavom Ilindan, a to je preslava Petrovića iz Pipera u Crnoj Gori, kao i najstarijeg srpskog stanovništva iz plemena Lužana.
Piperi su naselili i selo Pipere na Majevici, a kod njih postoji i retko muško ime Milica ili Milika, kako se zvao čuveni vojvoda iz Bratonožića, oblasti iz koja se, kao i iz Polimlja i Potarja, tradicionalno naseljavalo na Ozren i Majevicu. Međutim, zbunila nas je veoma retka slava Markovdan, koja nije karakteristična ni za Bratonožiće, ni za Pipere.
Petrovići su u Piperima, kao i Vukotići, Lazarevići i drugi, doseljeni u Bratonožiće iz Lutova. Petrovići su od Petra, praunuka Gojislava Mijaljeva sa Svibe u Piperima. Petrovići su slavili Nikoljdan, ali su uzeli pipersku slavu Aranđelovdan i preslavu Ilindan. Iste slave su imali i Lužani, staro srpsko pleme koje je nekad naseljavalo Ožege i Petroviće u Piperima. Interesantno je da je selo Radeće bilo zborno mesto za sve Pipere, a u njemu je groblje kod crkve posvećene Sv. Nikoli. Krst (litija) za plodnost polja nosila se na Markovdan. Sasvim je moguće da su vaši Petrovići, a potom i Miličići, uzeli ovaj praznik za svog sveca i zaštitnika, kao uspomenu na daleke pretke. Moguće je isto tako da su se zbog useva ili zdravlja zavetovali ovom svecu, Sv. Marku, pogotovo ako su na taj dan doživeli neku nevolju ili vremensku nepogodu.
Tomić
Za svoje devojačko prezime Tomić interesuje se naša čitateljka Anka Šimunović iz Brisela u Belgiji. Kaže da odavno želi da nam se obrati i upita o poreklu svoje primarne porodice. NJen pokojni otac zvao se Branko Tomić i rođen je 1900. godine u čereviću kod Beočina u Sremu. Deda po ocu zvao se Stevan, a baba Anka. Imali su četvoro dece – Micu, Leku, Savetu i Branka, koji je otac čitateljke. Krsna slava Tomića je Aranđelovdan, 21. novembra.
G-đa Anka je rođena u Futogu, gde je njen otac posle Drugog svetskog rata kolonizovan. Sa suprugom Marijom Ševčik („Ruskinja, katoličke veroispovesti“ od udaje pravoslavna) izrodio je u čereviću sina Stevana i kći Milica, a Anku u Futogu, gde se udala za Stevana Šimunovića. Godine 1973. odselili su se Brisel.
Pre nego što pređemo na Tomiće, povodom konstatacije da je vaša majka, „Ruskinja, katoličke veroispovesti“ da skrenemo pažnju da je ona zapravo Rusinka. Istina, Rusine su nazivali i Malorusi i Rusnaci, a oni su ostaci odavno denacionalizovanog staroruskog stanovništva, govorom bliski današnjim Ukrajincima. Vera im nije katolička, već grko-katolička, odnosno unijatska. Navodite i da vam se tetka Saveta udala za „Bugarina“ Daskalova. Ali, smatramo da on nije morao biti pravi, etnički Bugarin, već Cincarin o čemu svedoči i njegovo ime Teodor, vrlo rasprostranjeno kod Grka i Cincara. On je možda došao u Vojvodinu iz dela Srbije koji još nije bio oslobođen od Turaka i koji se u 19. veku smatrao bugarskim. To su Klisura, Krajište, Vlasina i oblasti ka jugu.
Poznato je, međutim, da su Cincari iz Grčke i današnje Albanije iseljavani u naše krajeve preko ovih pograničnih oblasti između Srbije i Bugarske. Sama reč daskal je grčkog porekla i znači učitelj.
Postoje i Tomići cincarskog porekla iz Kostura i Moskopolja koji su doseljeni u Vojvodinu. Naše je mišljenje da su oni najstarije srpsko stanovništvo s juga Balkana i da su ime Cincari dobili jer su bili najpre pogrčeni, a onda, kada je rimska država vladala Balkanom, primili provincijski latinski i prozvali se Romanima odnosno Ar’manima kao što su se i izvorni Heleni (Jelini, za nas i ostale – Grci), nazivali Romejima, državljanima Romejskog carstva. Ubrzo po preseljenju u Srbiju i Vojvodinu (tada Austriju), Erdelj i Vlašku, pa i Rumeliju, oni su, među većinskim srpskim stanovništvom, ponovo počeli da se osećaju Srbima.
Pošto smo Vaše Tomiće pronašli u Pivi, a iseljene u Jadar u selo Zajaču još u 18. veku, pretpostavljamo da su odatle i poreklom, a da su u ovaj rudom bogati kraj došli kao rudari ili, pre, zanatlije. Takođe smo pronašli Tomiće u Bukoru, u Valjevskoj Tamnavi. Oni su se doselili ovde iz Azbukovice sredinom 18. veka, a slave Aranđelovdan.
ADRESA ZA KORENE
Poštovani čitaoci,
ako želite da vam naši etnolozi otkriju preklo vaše porodice i prezimena, potrebno je da nam napišete sve što o tome znate. Pored osnovnih podataka o sebi, obavezno navedite krsno ime svoje familije, a ako vi ne slavite – koju su slavu slavili vaši stari. Jednom reči, sve što znate, ili ste slušali, uključujući predanja o svojoj porodici.
Značajno je i da nam kažete otkad živite u zemlji u kojoj ste sada, sami ili s porodicom, gde su vaši roditelji, koga imate u starom kraju.
Potrebno je da napišete sve o svojoj familiji – otkud potiče, gde je sve živela, otkuda se doselila, gde sve, po vašem saznanju, ima porodica s istim prezimenom, bilo da jeste ili niste u srodstvu. Itd.
Što se slave tiče, napišite da li je menjana i kojim povodima. Jer, ona je znak raspoznavanja između porodica istog ili sličnih prezimena, omogućava da se svakoj od njih uđe u trag, sve do najranijih vremena.
Bašić
Iz Beča, Ignjat Bašić piše da i sam istražuje poreklo svoje porodice, pa nas „moli za reviziju“ podataka koje ima: „Prezime BAŠIć, slava Sveti Jovan (20. januar), naselje Bašići kod manastira Paprača, opština Šekovići, Republika Srpska.“ Navodi da su se njegovi preci doselili na imanje manastira Papraće, ali ne zna otkud. Danas je to Bašića Do, na brdu Borogovo iznad manastira. Nešto kasnije su se preselili u obližnje mesto Krušik, a potom u Gornje i Donje Bašiće. Bašića iz njegove bliže familije danas ima u Donjim i Gornjim Bašićima, u Dvorovima kod Bijeljine, u Sremskoj Mitrovici, Novom Sadu, Zrenjaninu, Zvorniku i Milićima, a ima ih i po belom svetu – u Kanadi, Australiji, Nemačkoj, Austriji. Znaju se i održavaju kontakte, naročito u rodnim Bašićima kod Papraće.
Jedino ga muči odakle potiče prezime, kada su se i odakle tu doselili.
G. Bašiću, u odgovoru na pitanja o poreklu porodice i prezimena Bašić krećemo od vaših podataka kao polaznih informacija, jer nemamo razloga da u njih sumnjamo, pošto su deo „priče“ o vašem porodičnom identitetu.
Prema đ. Janjatoviću, Bašića sa slavom Jovanjdan u Bosni, pored predaka našeg čitaoca, bilo je samo u unačkoj oblasti (Vidovo i Vrtočka) i u Prijedoru. Ovi podaci se odnose na kraj 19. veka. M. Filipović navodi podatak iz Pariževića, sa Glasinca, gde su bili nastanjeni Baše, odnosno Bašići, muslimani koji su nekad bili Konakovići. Interesantno je da je pravoslavno stanovništvo tog sela iz Crne Gore, iz plemena Banjana, gde je Jovandan (kao i u Pivi) najrasprostranjenija slava.
Dedijer, u „Hercegovini“, navodi da je familija Bašice u LJubinju naseljena oko 1800. godine iz Budima Dola, u Crnoj Gori. Slave Mratindan. Svi Bašići u Hercegovini su muslimani i nastanjeni su od Rudina, preko Nevesinjskog polja do Mostara. Dedijer kaže da su se nekad prezivali Zubac, a kod mesta Rogače i Drežanj u Nevesinjskom polju stoji da su muslimani Bašovići poreklom od Bašića iz Perasta i da su pred Mlečanima prebegli ovamo pre dva veka. Slave Jovandan, a preslava su im „Nikoljice“, verovatno letnji Nikoljdan. Tamo su izumrli, kako izvor kaže, a neki su se iselili u Dubrovnik. Bili su čuveni brodograditelji.
Budući da su posedi manastira Papraće bili u Hercegovini, sasvim je sigurno da Bašići potiču upravo iz južne ili Stare Hercegovine (Banjani, Piva, Drobak ili Bilećke Rudine), a da su se tu naselili kada je stanovništvo Boke iseljavano isled nadiranja Turaka u 15. i 16. veku. Mnogo verovatnije da je to bilo docnije u vreme Kandijskog rata, sredinom 17. veka.
Za opširniji odgovor o mogućim još ranijim korenima familije i nastanku prezimena Bašić molimo da nam se posebno obratite telefonom ili imejlom.
Ako i Vi zelite da saznate svoje poreklo pokusajte ovde
