G-đa đurđica Popratnjak-Klisurić se javila među prvima i još u novembru dobila odgovor o svom devojačkom prezimenu, a sada joj ispunjavamo želju da objasnimo i prezime muža – Klisurić. Kaže da Klisurići potiču iz sela Baljci, u opštini Drniš, u Dalmaciji. Krsna slava im je Lazareva subota. Sada su u Australiji, u Adelaidi.
U oblasti Lima i Tare postoji rod Klisure, starosedeoci u mestima Sjeverinu i Košutici. Slave đurđevdan. Bežeći od krvne osvete, odlazili su u Drobnjak i na Durmitor. Kao stočari, iseljavali su se u Hercegovinu i na Glasinac, a potom u Primorje. U Bosni se sreću prezime Klisara – oko Glasinca (Aranđelovdan), Sarajeva (Sv. Vrači) i Bugojna (đurđevdan) i Klisarić – u Donjem Vakufu (Bugojno, đurđevdan).
Prezime je, nesumnjivo, tzv. geografskog porekla, od klisura, kojih je na celom Balkanu prosto bezbroj. Reč je grčkog porekla, za usku i duboku dolinu između planinskih masiva, isto što I klanac, suteska, odnosno sutjeska.
Klisura/Klisara i Klisurići/Klisarići su van svake sumnje klisurani, potomci iseljenika od grada Klisura, u planinskom delu severne Grčke, koji su, u stvari, najstariji, prvi Srbi na Balkanu, ali su bili pogrčeni, a onda jezički poromanjeni. Zbog jezika su nazivani Ar’mani, a ostali su ih zvali Cincarima i Vlasima. Posle uništenja njihovih glavnih varoši Moskopolja i Janjine, u drugoj polovini 18. veka, iseljavali su se na sever prema većim srpskim gradovima i dalje u Beč, Budim i Peštu, ali i u Slavoniju, Bosnu i Dalmaciju. Tako su stigli i u Vojnu krajinu.
Među tim porodicama Cincara koje su se iseljavale do Krajine i Slavonije možemo da navedemo sledeće: Barako, Baša, Darvar, Vulko, Gavela, Vučo i druge. Pošto su inače pravoslavci, vremenom su prihvatali i slavljenje krsne slave (umesto imendana starešine domaćinstva), a time su se konačno „posrbljivali“.
Bez konkretnih arhivskih istraživanja, sada praktično nemogućih, vrlo je teško reći koje je bilo prvobitno prezime porodica koje su prozvane Klisura, Klisurić i slično. Jedino se zna za Klisariće u Karlovcu (prethodno su bili u Neradinu), da su starinom iz Klisure, iz koje im se doselio pradeda, čiji je sin Dimitrije bio šegrt kod Janje (Cincarina) Stankovića. Slavili su Svetu Petku.
Jevtić
Pismo g. Milomira Jevtića, iz Beča, stiglo je poodavno, ali se „nekako zagubilo“. Izvinjavamo što toliko kasnimo sa odgovorom. Interesuju ga poreklo prezimena i selo u kome je rođen – Polatna, Žabare kod Velike Plane. Krsna slava njegovih je Sv. Aranđel Mihailo.
Kad je selo naseljavano, familije još nisu bile podeljene na manje ogranke, porodice s posebnim prezimenima. To je, piše, nastalo tek kasnije pa su tako i njegovi Jevtići nastali od Švabića, počev od 1865. godine. Od starijih je čuo da i ime sela i njegovi žitelji potiču sa Kosova. To ga je čak i ljutilo „kako to da su oni Arnauti i došli čak ovamo“, ali je isti podatak našao i u knjizi o Moravi – da je Polatna i selo u srezu labskom, na Kosovu, a da je ova u Pomoravlju naseljena 1750. godine. Pročitao je da su stručnjaci smederevskog muzeja istraživali nastanak sela Glušce, Polatna i Brankovinac i ustanovili da je Polatna osnovana 1457-1458. godine. Od kustosa je čuo da je Polatna kod Smedereva nastanjena 1458. godine i da se raselila sa Velikom seobom 1690. godine. Pita nas za mišljenje.
G. Jevtiću, nije to neka velika misterija i dobro je što nas pitate o imenu Polatne u Požarevačkoj Moravi i na Kosovu i o vašem ranijem prezimenu Švabić i sadašnjem Jevtić. Upravo je oblast iz koje Vi potičete, naseljena tzv. kosovsko-metohijskom migracionom strujom još od Velike seobe 1690. godine, a i manjim seobama u kasnijim vremenima, naročito od oslobođenja od Turaka. Tako su i nazivi mesta u oblasti požarevačke Morave i smederevskog Podunavlja zapravo „preslikana“ iz okoline Prištine, Gnjilana, Vučitrna i oblasti Laba, gde je takođe postojalo selo Polatna.
Vaše selo Polatna nastalo je raseljavanjem sela Živice (majur), pored Starog sela uz Moravu koja ga je stalno plavila. Deo njegovih stanovnika se naselio u obližnji Kočetin. To se zbivalo krajem 18. i u prvoj polovini 19. veka. Sasvim je logično da su i Vaši preci Švabići, sa slavom Aranđelovdan, nastanjeni u Polatni, poreklom sa Kosova i da su ovamo doseljeni sa velikom seobom. A prezime Švabić, dobili su po nadimku koji se davao za sve Srbe i pripadnike drugih nacija koji su živeli sa one strane Save i Dunava, u Austriji i Ugarskoj, jer se to sve smatralo „švapskom“ zemljom. Vaši su pre seobe „preko“, bili svakako ili Jevtini ili Jevtići, jer i takvih prezimena ima u obližnjim selima. Za Jevtiće u Mirijevu (slava Aranđelovdan) zna se da su došli iz Erdelja (u kome su proboravile možda i nekolike generacije), dok se za druge Jevtiće kaže da su iz Bavaništa u Banatu.
Tzv. Temišvarski Banat (Erdelj) bio je posle Velike seobe pun Srba, pa nije čudo da su se i vaši Jevtići – ili su možda imali i neko drugo, još starije prezime – našli tamo, a po povratku u Srbiju bili prozvani „Švabićima“. Kad je, pak, knjaz Miloš odredio da se ustaljuju prezimena, Vaše Jevtiće je neko pismeniji i „učevniji“ prekrstio u „Jeftiće“, kao, navodno, ispravniji oblik.
Marić
Iz Minhena se javlja g. Zoran Marić. Rođen je i odrastao na Žabljaku pod Durmitorom, a poslednjih 15 živi izvan zemlje. Kaže da se „porodična loza“ njegovih Marića „sa sigurnošću može utvrditi u poslednja dva veka“ i navodi delove knjige A. Luburića „Drobnjaci – pleme u Hercegovini“. Prema tom rodoslovu, Marići su od Veselina koji je došao u Tepca oko 1810. godine. Predanje upućuje da je on mogao da dođe sa planine Romanije u Bosni gde takođe ima Marića sa kojima su njegovi u srodstvu. Po drugim izvorima Marići su od Tomića, poreklom iz Paštrovića, iznad Bara, što mu se ne čini logičnim jer je u neskladu sa sačuvanim predanjem. Osim toga Marići slave đurđevdan. Interesuje ga sve što se odnosi na Mariće pre 1810. godine, dakle, njihovo starije poreklo i istorija.
Gospodine Mariću, lepo je što želite da više saznate o korenima loze Veselina Marića iz Tepaca, ali ako ste već imali monografiju „Drobnjak“ A. Luburića, mogli ste videti šta tamo piše o starijoj prošlosti ove loze – da su Marići od Rajičevića, a ovi opet od Trepčenjana. Trepčenjanima se zove grupa porodica u Tepcima, prema mestu Trepčima u Nikšićkim Rudinama, odakle su se doselili u Drobnjak. I jedna i druga oblast su u Staroj Hercegovini, a poreklo stanovništva koje ih je naselilo je iz Bosne, od navodnog plemena „Novljana“, o čijem se poreklu nema istorijskih podataka. Na jezera pod Durmitorom došli su pre skoro četiri veka, a dotle su bili na Pirlitoru u Međužvalju. Izgleda da su otud braća Rajič i Staniša i stric Stojan ili Smoljan krenuli u Drobnjak u vreme Kandijskog rata (Mlečana i Turaka, gde su Srbi bili na strani Mlečana). Do doseljavanja u Tepca slavili su Nikoljdan, a onda su preuzeli opštu drobnjačku slavu đuđevdan.
Potomci Rajiča su, osim Marića, i Golubovići, Jovovići, Drinčići, Lauševići, ćetkovići i Vujičići. Svi su nastanjeni u Tepcima, a od odseljenih u Bosni bile su samo Bartule na Glasincu, potomci Stojana ili Smoljana.
Što se tiče starijeg porekla Trepčenjana od stare porodice Tomića (Armenko) iz plemena Midžor, koji su naselili Goli Vrh u Midžorovom kršu, oni su se po jednom predanju doselili posle Kosovske bitke, a po drugom još u sedmom veku, iz Dukađina. To je oblast koja obuhvata deo današnje Albanije i Metohiju, uglavnom dolinu reke Drim. Sasvim je moguće da Trepčenjani vode poreklo od gore pomenutih Tomića u Paštrovićima, jer je i njihova slava bila Nikoljdan, kao i doseljenika u Tepce.
Vrančić
G. Milenko Vrančić, iz Ciriha, piše „sav sretan da ima neko“ da mu pomogne da sazna više o svom poreklu. Osim toga pun je pohvala za rubriku „Koreni“. On je mlad čovek, rođen i do 2000. godine bio u Beogradu. Prerana smrti oca uskratila mu je mogućnost da od njega sazna više o svom poreklu. Zna da sdu mu deta I otac iz sela Boškovići, kod Banjaluke, ali ne zna da li je pradeda iz tog sela ili se doselio.
Od prijatelja sa hrvatskog primorja zna za Vrančiće oko Šibenika i Zadra, a u literaturi je sretao imena Srećko i Fausto Vrančić iz istih krajeva, kao i za nekog Vrančića, matematičara koji jev kad je sa vrha neke crkve skočio sa prototipom padobrana. Vrančići slave Sv. Jovana, posnu slavu.
Po šematizmu za banjalučki protoprezveterijat Srpske pravoslavne crkve Vrančići u Boškovićima, i Nožički kod Prnjavora, slave Sv. Jovana Krstitelja, a to bi bilo 20. januara, što nije posna slava, jer se slavi u vreme posle velikog Božićnjeg posta (osim ako ne „padne“ u petak koji dosledni vernici redovno poste). Moguće da je Janjatović, autor knjige „Srpska prezimena u Bosni“, zanemario o kojem od četiri moguća praznika ovog svetitelja se radi, a ni naš čitalac nije možda bio dovoljno precizan. U svakom slučaju posna slava Sv. Jovan može biti samo Usekovanje glave Sv. Jovana, 11. septembra, posni dan za sve hrišćane ili, pak, Začeće Sv. Jovana, 6. oktobra, jedno od četiri sveta začeća koja se slave u Pravoslavnoj crkvi, pored Hristovog i Bogorodičinog začeća.
U centralnoj Bosni (Visoko) katolici Vrančići su od familije Antića, a ovi su opet od Bebeka iz LJubuškog, odakle su se doselili sredinom 19. veka. Nekad su živeli i na Jasikama i zvali se Škrobe, Bajići i Vrančići.
U Piperima, oblasti Rogami u Stijeni postoje mnogi toponimi sa pridevom Vranićke i Vranicke, Vranjićska (NJiva, Stijena, Glava, Polje, Potok, Žljebina, Ulica), kao i mesto Vranići na levoj obali reke Zete, što bi ukazivalo na staro bratstvo Vranića. Oni su odavno nestali ili se iselili. Tako u Šumadiji, nedaleko od Beograda, ima selo Vranići koje su možda baš oni zasnovali.
Poreklo porodice Vrančić potražili smo u Boki, jer se tamo pojavljuje prezime Bošković zajedno sa vlasteoskom porodicom Vojnovića (Vladisavića) za koje se zna da su u Bosansku krajinu došli seleći se pred Turcima. Međutim, i za njih stoji da su izumrli ili se iselili. Na Prevlaci, u Boki, đuraševići su dobili ime po đurašu Vranjčiću, unuku viteza cara Dušana koji je ovde pogreben u kapeli crkve Sv. Jovana. U vreme ratova Balšića i Mlečana neki pokatoličeni Vranjčićevi potomci su se iselili prema Dubrovniku i Primorju, a drugi preko Hercegovine u Bosnu.
Da su ovde zaista bili Vrančići/Vranjčići svedoče srednjevekovni utvrđen Vranjin grad i Vranja glava na kojoj se nalazi crkvica Sv. Jovana. Ovim nije iscrpen sav materijal koji posedujemo o Vran(č)ićima, pa čitalac, ako je zainteresovan, može da nam se javi.
Milivojević
Već 37 godina g. Vaso Milivojević živi i radi u Nojmisteru, u Nemačkoj. O svom poreklu ništa ne zna, osim da je rođen u Suvom Polju kod Bijeljine, u Semberiji i da je krsna slava njegovih Milivojevića Sv. Stevan, 9. januara, to jest da je pravoslavac. Kao i većina čitalaca koji nam se obraćaju, smatra da su i njegovi preci doseljenici. Ali, nije uvek bilo tako. Ima i starosedelaca, jer se srpski narod retko selio svojom voljom ili željom da pronađe nešto bolje, mada je i toga bilo, već je najčešće iz nevolje, zbog istorijski teških prilika i nedaća pod tuđinskom vlašću. često suga tuđinski osvajači silom iseljavali.
Prema šematizmima za Bosnu, Milivojevići, sa slavom Sv. Stevan, nastanjeni su krajem 19. veka u oblasti Gradiške (Dragelji, Mašići i Romanovci, Gradiška-Laminačka) i u Brusnici kod Maglaja. Prateći Milivojeviće sa drugim slavama, mogli smo da utvrdimo u kojim su se
Pravcima kretali, odnosno gde im je matica. Ima ih svuda po Bosni – od Višegrada, Sreberenice, Tešnja i Maglaja, preko Gradiške, Dubive, Prijedora do Livna. Nažalost, Semberija, kao i čitava severoistočna Bosna, etnološki i antropogeografski gotovo da nimalo nije proučena.
U Gornjem Ibru ima Milivojevića kao starosedelaca i doseljenih, ali sa različitim slavama. U Šarpelju, grana Vatalovića iz Stare Srbije slavi đurđevdan. Na Moravi, u Cvetkama i Konarevu, takođe iz Stare Srbije (Vučitrn), ali slave Petrovdan. Iz Oplenića na Moravi, gde su starosedeoc, doselili su se u Obrvu i slave Nikoljdan. U Sirči su starosedeoc I slave Jovanjdan, dok u Metikošima u Podibru, doseljeni iz Deževe, slave sv, Vrače, a u Milakovcu, u Gruži, su od đermanovića, iz Gledića, i slave Tomindan.
U Tamnavi (selo Krtinska) su došli posle 1827. godine iz Rađevine (selo Vragočanica). Slave Sv. Stevana. Ovamo su se doselili iz nekadašnje Sokolske nahije (Gornje Podrinje) iz sela Pilice u srednjem i gornjem toku istoimene rečice. Oni potiču od Nikolića koji su se prezvali Milivojevići po rodonačelniku Milivoju. slave Sv. Stevana. Ovde ih je bilo početkom 20. veka 17 kuća. Doselili su se sa Nikolića brda u Kremnima, gde su se prezivali Kurlage.
O Milivojevićima može još mnogo da se napiše, pa i ovom čitaocu nudimo posebno angažovanje, ako nam se javi radi dogovora.
