Kalač
Prošlog utorka smo se pozvali na monografiju akademika M. Lutovca, pa pošto smo u njoj našli još neke podatke o prezimenu Kalač, da udovoljimo dodatnoj molbi g. Esada kome smo već, u novogodišnjem broju, odgovorili o njegovom poreklu iz Kuča. Hteo bi, naime, da mu pobliže objasnimo korene njegove familije.
Pa, evo, prof. Lutovac, u knjizi „Rožaje i Štavica. Antropogeografska ispitivanja“, doslovno kaže sledeće:
„Kalače je staro naselje koje se ranije zvalo Zasmreče. Stari naziv je zamenjen bratstveničkim imenom stanovništva koje se doselilo kasnije… Po prostranstvu njegovog groblja vidi se da je u Zasmreču bilo mnogobrojno srpsko stanovništvo.“
„Današnji stanovnici su Kalači. NJihovi preci došli su iz Kuča. Broje od doseljenja pet pojaseva… Rodonačelnik Kalača je, po jednima, od bratstva Milačića (Brskut), a po drugima iz Krivog Dola (Kuči). Došao je prvo u Rožaje (grad) i tu primio islam, a posle se sa sinovima naselio u Kalače. Imao je četiri sina: Mustafu, Ahmeta i Sulejmana, četvrti sin je poginuo.
Od tri brata su svi Kalači koji se inače međusobno još ne orođavaju. Brzo su se namnožili. Najpre su se nastanili pored reke, pa se odatle širili dok nisu zahvatili sve zaravni do vrha strana i zaselak Gusnice u izvorišnoj čelenci Kalačke rijeke…“
Vidimo da prof. Lutovac nije objašnjavao ni otkuda to neobično prezime Kalač, niti kako su im se ranije prezivali preci u Kučima, pa ostajemo pri objašnjenjima koja smo ranije izneli.
Galić
čitaocu Milanu Balaću, iz Futoga, poreklom iz Donjih Peulja kod Bosanskog Grahova, odgovorili smo još u januaru prošle godine. U pismu iz Minhena pitao je i za prezimena Blešić i Galić, iz istog sela.
Galići, sa slavom đurđevdan, zabeleženi su u parohijama Grahovo i Peulje, u području Livna, još krajem 19. veka, kao i u Oborcima. U Vukovskom, kod Bugojna, međutim, slave Sv. Jovana. U parohiji Ribnik, Ključ, slave Sv. Nikolu, ali u Stroicama, Gerzovo, slava im je đurđevdan, ista kao Galića iz Peulja. Isto i u okolini Gradiške, u parohijama Gašica, Bijakovac i Dragelji.
U okolini Banjaluke, u Gomionici slave Aranđelovdan, u Bistrici đurđevdan, a u Boškovićima Sv. Nikolu.
U oblast Kupresa su se doselili u Stražbenicu iz Zlosela oko 1875. godine. Tamo su bili na mestu zvanom Kuvačića hambari.
U Lici, po popisu za 1712. godinu, sreće se prezime Galić u Mušaluku i u Pazarištima, u spiskovima bezemljaša. Prema M. Radeki, lički Galići slave Jovanjdan.
U ostalim delovima Hrvatske, prema podacima iz prvih decenija druge polovine prošlog veka, Galića je bilo u još stotinu sela i naselja.
Verovatnije je da je Hercegovina bila prvobitna oblast uobličavanja Galića kao familije. U Lipama su zabeleženi kao starosedeoci, sa slavom Sv. Jovan. U Vitini su doseljeni iz Cerca, kod LJubuškog, oko 1870. godine. U Privlju su doseljeni iz LJubotića, a slavili su Sv. Nikolu. Prezime je nastalo od Gavro ili Gajo – od hebrejskog Gabriel, božji junak, posrbljeno Gavrilo. Manje je verovatno da je nastalo od nadimka prema galiot, veslač na galiji, što je u Dalmaciji bio nadimak za čapkuna, to jest simpatičnog mangupa.
Blešić
Kao Galići i Balaći, Blešići potiču iz sela Donje Peulje, ali ih tamo danas više nema. Iselili su se u toku poslednjeg rata, ali se čitalac, g. Milan Balać, nada da će se vrlo brzo vratiti na svoja ognjišta. Za Blešiće kaže da slave Sv. Jovana Krstitelja, 20. januara.
đorđe Janjatović beleži Blešiće među srpskim prezimenima u Bosni, ali samo u parohiji Peulje, kod Livna, sa istom slavom – Sv. Jovan Krstitelj.
M. Petrić smatra da su do Grahova stigli preko Kupresa i to iz Hercegovine, negde od Gackog. Prezime je nastalo od Blečića, koji su se u Gacko doselili iz Pive, tako što je č zamenjeno sa š. Istina, još do formiranja prezimena, moglo je da nastane i po mestu Blešić, u Pivi, gde su neko vreme boravili.
Inače, Blečići u Pivi su i danas nastanjeni u Seljanima, a davnije u Plužinama. Tamo ih ima oko 30 domaćinstava i svi slave „zimski“ Jovanjdan, 20. januara. Pripadaju grani Branilovića, osnivača pivljanskog plemena, koji su se doselili odnekud iz Kolašina. Dalje poreklo im je nepoznato, ukoliko nisu, kao nomadski stočari, tzv. vlasi, stigli iz nekadašnje Stare Srbije, današnje Makedonije.
Znatan deo Blečića se, sa drugim pivskim porodicama, još u 18. veku iselio u Gacko, u Hercegovinu.
Među prezimenima u Bosni. đ. Janjatović spominje i Blesiće koji su uglavnom koncentrisani oko Gradiške, ali sa drugim slavama.
Prema „Leksiku prezimena SR Hrvatske“, Blešića je, u drugoj polovini 20. veka, bilo u Civljanima, kod Knina, kao i Blesića, i u Puli. Blečići su zabeleženi u Bjelovaru, Brinju, Valpovu, Varaždinu, Delnicama, Zagrebu, Labinu, Lošinju, Opatiji, Puli, Rijeci, Sisku i na Cresu.
Stanisavljev
Miroslav Stanisavljev, iz Beča, piše da je prezime njegovog oca, „sticajem administrativnih okolnosti“ – Stanisavljević: „Kako imamo slično ili gotovo isto prezime“ – obraćajući se lično gđi Veri – „nadam se da Vam neće biti teško da mi u pismu pošaljete sve što imate o našem prezimenu“, da bi on i njegova deca nešto više znali o svom poreklu.
Rođen je u Pančevu, ali pretke uopšte ne spominje. Jedino navodi da se Stanisavljevići i Stanisavljevi „sreću u Vojvodini pa i još negde“.
Rado mu ispunjavamo molbu jer smo ovo prezime opširno obradili u našoj knjizi, a familija g. Miroslava potvrđuje da je prezime Stanisavljev samo kraća verzija prezimena Stanisavljević. Oni, zajedno, imaju 15 krsnih imena, a slava g. Miroslava – Sveti Vrači, tj. Sv. Kuzman i Damjan, 14. novembar, koju do sada nismo sretali – 16. je na toj listi.
Da prezime potiče od, danas ne baš tako čestog imena Stanisav, koje je uprošćeniji oblik od izvornog staroslovenskog Stanislav, ne treba posebno dokazivati. A dase to ime davalo u porodicama koje su već imale brojan porod – da bi „stalo“ rađanje, sigurno je simptomatičan detalj koji, možda, može biti od pomoći u objašnjavanju otkud toliko Stanisavljevića u raznim srpskim krajevima, različitih slava, a nesrodnih.
Prvi spomen ovog – neki Tiosav Stanisavljević – prezimena zabeležen je još 1720. godine, u Ugarskoj, u Budimu, koji je u to vreme bio poseban grad. Ne navodi mu se poreklo, ali na to možda ukazuje sledeći Srbin na istom spisku budimskih žitelja -Toša Stanivukov, „od Kosova“. A pre Tiosava je naveden Stanisav, bez prezimena, za sebe kaže da je „rakidžija“. Logično je pretpostaviti da je on bio otac Tiosava i da su prispeli sa Velikom seobom, 1690. godine ili nešto kasnije.
U Beogradu i okolini, Stanisavljevića ima u nekoliko naselja, ranije posebnih sela i onih koja se još nisu sasvim utopila u našu prestonicu: u Višnjici, doseljeni su iz Tibužda, kod Vranja, slave Aranđelovdan. U Kumodražu se predak Simeun doselio sa Kosova i oni se smatraju osnivačima sela. Prezivaju se i Ribići. U Ritopeku su iz Malog Požarevca. U Lisoviću su doseljeni iz Beršića, Takovo. Prezivaju se i Stepanovići. Obe familije slave Nikoljdan.
U Vojvodinu su Stanisavljevići pristizali još u vreme Velike seobe i stvaranja Šajkaške, sredinom 18. veka. To se da zaključiti po porodicama i Stanisavljević i Stanisavljev koje su, počev od 1742, naseljene u nekoliko mesta ovog dela Bačke. U Banat su dolazile i preko Negotinske krajine i Ključa.
Tako su, svakako, i preci g. Miroslava došli u Pančevo, o čemu svedoči da su imali i drugo prezime, Bugarski, koje govori da su poreklom iz istočne Srbije, čije je stanovništvo u narodu, pre oslobođenja ovih krajeva od Turaka, nazivano Bugarima. Neki su bili Bugarski-Stanisavljev, drugi Stanisavljev-Bugarski, a samo jedna porodica je bila jedino Stanisavljev. Začudo, prema J. Erdeljanoviću, koji je proučavao Srbe u Banatu sredinom dvadesetih godina prošlog veka, nijedna nije slavila Sv. Vrače. Slava im je bila Mitrovdan.
Ako je porodica čitaoca skorije menjala slavu, bilo bi nam korisno da nam se javi sa objašnjenjem, ako to zna. Inače, u Vojvodini, pogotovo u Banatu, u vreme austrijske, odnosno austrougarske vlasti, administrativno je „ukidan“ nastavak ić jer su ga Srbi primili, navodno pod ruskim uticajem.
Pašagić
G. Dragoljub Prtić, iz Kanade, pitao nas je u decembru 2006, za još šest prezimena, pored svog, između ostalih i svoje majke – Pašagić. NJeni su iz okoline Prijedora, sa slavom Sv. đurađ.
Interesantno je da je prezime srpske porodice Pašagić, sa slavom đurđevdan, zabeleženo u šematizmima Srpske pravoslavne crkve samo u jednoj parohiji u Bosni, kod Prijedora, u mestu Ferići. A u okolini postoje druga prezimena istog korena i sa istom slavom: Pašalije – u Dabru, kod Sanskog Mosta, i Pašalići – u Gašici i Bijakovcu, kod Gradiške, Tomini, kod Sanskog Mosta, i u Tešnju.
U mestu Mrvićima, pod Romanijom, postoji posredan trag o poreklu Pašagića. Prof. Milenko Filipović je tamo zabeležio muslimansku familiju Sjenari, ili Sjenarevići, čiji je deda sredinom 19. veka nosio ime Salihaga Pašić i koji je živeo na Romaniji, blizu Sarajeva. Otpremao je seno, pa su ih prozvali Sjenarima. Sjenari su doseljeni iz Budima, kad su Turci počeli da se povlače iz Ugarske, a po majci su poreklom od Beograda. U vreme Fazli-paše, dobili su u posed Nehoriće, a krajem 19. veka otac Mušan došao je sa Romanije u Mrviće.
Smatramo da su Pašagići verovatno bili neka od familija koje su bile kmetovi kod Salihage Pašića, dede Sjenara. Sjenari su, kao Budimlije, verovatno naseljeni tamo u vreme Velike seobe, ali već poislamljeni, a s njima i njihovi kmetovi koji su sigurno bili iz istih krajeva, iz Stare Srbije i okolnih oblasti zahvaćenih seobom.
Jer su Abazovići iz Tušine, u Drobnjacima, jedini u Mrvićima sa slavom đurđevdan, mogla bi da se uzme u obzir takva pretpostavka o poreklu Pašagića za koje pita g. Prtić. U istom mestu postoje Kuljani ili Mrnjaci – Mrnjavčevići, sa istom slavom, koji su u Sarajevsko polje doseljeni u isto vreme, Velike seobe, iz Kolašina, kao Jankovići, a koji bi mogli da budu kmetovi Pašage i dobiju ime Pašagići.
NJihovo kasnije poreklo iz okoline Prijedora sasvim je objašnjivo preseljavanjem kmetova na drugi aginski posed ili njihovim samovoljnim prelaskom na imanje nekog drugog, „boljeg“ age. Ali su, taj trag porekla, prvobitno nadimak, Pašagići, potom zadržali kao prezime.
Zaka
Gospodin Miloš Zaka, sa suprugom Brankom, iz Leonberga u Nemačkoj, želeo bi da sazna nešto o svom poreklu. Rođen je u Vršcu, gde i njegov otac Branko i deda Miloš. NJihovo prezime je jedinstveno u Vršcu, a postoji i Zakin. čuo je da su njegovi preci poreklom iz siromašnih, brdskih krajeva Janjine i Pirosa. Krsna slava porodice je Sv. Nikola kome je posvećen i hram vršačke crkve.
(A povodom čitaočeve molbe – da mu pošaljemo podatke iz literature o njegovom prezimenu, ako postoje – molimo da nam se javi privatno, telefonom, radi dogovora jer podataka i literature o njegovom prezimenu ima podosta).
Osnovana je priča o poreklu Zaka iz oblasti Janjine, u Grčkoj. Oni su tzv. cincarskog, odnosno – kako mi tvrdimo – starosrpskog porekla. Ono što je mnogo interesantnije jeste nacionalno i versko opredeljenje Zaka u kasnijim vremenima.
Prvi Zaho, ili Zako, poreklom iz Melnika u Grčkoj, bio je Anastas, žitelj Beograda od 1821. godine, ali je u Srbiju stigao mnogo ranije jer je još krajem 18. veka bio gvožđarski trgovac negde na Savi. Drugi Zako je živeo u Zemunu sredinom 19. veka, kao špediter.
Mnogi od Zaka su se naselili u temišvarski Banat i dobili plemićke titule. Ne malo Cincara, među njima i Zake, potpuno se odrodilo od Srba kad su dobili ove titule. Radeći u tokajskoj kompaniji, neki su se sasvim pomađarili i, naročito posle revolucije 1848. godine, postali veliki protivnici Srba. I Zake oko Baje su dobili plemstvo, ali su neki od njih ostali nacionalno Srbi i pravoslavci po konfesiji, pa čak uzeli i prezime Zakić. Od ovih Zakića su oni u okolini Subotice i po Slavoniji i Bosni koji su se bavili zanatima i trgovinom.
Ako i Vi želite da saznate svoje poreklo pokušajte ovde
www.trazimo.info
