Jovanović
Sa krajnjeg severa Italije, iz alpskog mestašca Ala, g. Živorad Jovanović moli da mu otkrijemo korene njegove porodice i prezimena – Jovanović, inače najčešćeg od svih srpskih prezimena. Rođen je 1950. godine u LJutoglavu, kod Prizrena, na Kosovu, otac Lazar 1882. Ne zna mesto rođenja ni oca ni dede Anta. Bili su zemljoradnici, kao i preci, u ova mesta na Kosovu naseljeni u tursko doba kao čipčije, bezemljaši, na imanjima aga i begova. Posle oslobođenja južnih krajeva Srbije, dobili su od kralja Petra Prvog – kako piše – na ime čitaočevog strica Spase Jovanovića, pismeno rešenje o vlasništvu na zemlju na kojoj su bili kmetovi. Slava im je đurđic, 16. novembra, a preslava đurđevdan.
Deda Anto Jovanović imao je sa suprugom Magdalenom tri sina i kćer – Spasu, Savu, Lazara i LJubicu. Svi su, osim oca g. Živorada, promenili prezimena u Nikolić i Jeftić i raselili se: Jovanovići u Mladenovac, Staru Pazovu, Prokuplje, Požarevac i okolinu, Lapovo i, naravno, Beograd, Nikolići oko Lazarevca, a Jeftići oko Mladenovca i Smedereva.
Gospodine Jovanoviću, Vaši preci, koji su se, kao i druge srpske porodice, selili sticajem istorijskih (ne)prilika, potiču iz plodne Metohije, iz okoline Peći, odakle su se vremenom iseljavali u obližnje krajeve da bi sačuvali „živu glavu“. Bilo ih je u Bjelopavlićima, od kojih je čuveni srpski svetitelj Vasilije Jovanović Ostroški, u Paštrovićima – i danas ih ima u Tudorićima, u Rijeci Crnojevića i oko Skadra, u Boki i najzad u Velikoj, maloj plavsko-gusinjskoj oblasti. U Veliku su se doselili osamdesetih godina 19. veka, isto iz Peći, a starije poreklo im je, prema nekim izvorima, iz Berana, od starog srpskog plemena Ašana, sa slavom đurđic.
As, odnosno Has – carsko imanje, po tursk – koji pripada Vasojevićima, sigurno nije bio ishodište Vaših predaka, jer u ovom plemenu nema Jovanovića. Bio je samo jedna od njihovih usputnih stanica, u koje su se sklanjali od turskih progona i islamizacije.
Vaše srodnike iseljene iz Metohije nalazimo i u oblasti Gokčanica, u selu Cerje u koje su se doselili između 1850. i 1918. godine i zovu ih i Kuzmanci i Jovanovići, jer su iz Predola od Kuzmanaca. Pošto su Vaši preci izgleda dobro znali ko su i odakle su i uredno se, čim bi se za to ukazala prilika, vraćali na svoja vekovna ognjišta, nije čudno da su od kralja Petra Prvog dobili tapiju na svoju zemlju koju su možda i vekovima čekali da povrate.
Kovačević
Gospođa Zorka Perosavljević, iz Australije, interesuje se za devojačko prezime Kovačević. Rođena je 1943. godine u selu Visuć, u Lici, kod Udbine, kao i njen otac, ubijen 1944. Majka je posle rata, u okviru kolonizacije, s decom prešla u Apatin, u Vojvodini. Slava Kovačevića je Sv. Stevan, 9. januara.
Kovačevići su u Grujićevom „Plemenskom rječniku ličko-krbavske županije“, pored Visuća, gde ih ima 17 kuća, zabeleženi u još 170 kuća u mestima Babin Potok, Boričevac, Bužim, Cerje, čovići, Debelo Brdo, Dnopolje, Dubrava, Gospić, Korenica, Kruge, Donji Lapac, Lešće, Lovinac, Mazin, Rešetar, Smiljan, Šalamunić i Vranik. Milan Radeka, u „Karlovačkom vladičanstvu“, beleži ih i kao pravoslavne i kao rimokatolike.
U opisu ličkih naselja, u tvrđavi Visuć kod Udbine, Brajković – koji je vršio naseljavanje ove teritorije – takođe navodi Kovačeviće, u čak 177 kuća. Kaže da osnovu tog stanovništva čine krajišnici, nastanjeni od Brinja, Dabra, Brloga, Plaškog i Kosinja, mnogo pre naseljavanjau Visuć oko 1700. godine.
Ishodište Kovačevića potražili smo nešto južnije, u Hercegovini, gde ih zaista ima u velikom broju i u sve tri konfesije – katolici, muslimani, pravoslavni, ali među ovima ih nema sa slavom Sv. Stevan. Ali ih ima ih u Bosni. Mnogo je zanimljivije otkriće da ih kao „stefanjštaka“ ima među Kovačima u Hercegovini – od Bobovišta u Popovom polju, do Mostara, Nevesinja, Biograda, Grahova, Jajca i Ključa.
Pravoslavni Kovači živeli su u više mesta Hercegovine, ali oni koji slave Šćepandan su iz nevesinjskih sela Lukavac, Piragići, Ključani, DŽinov Do i Batkovići. Starinom su Šindići iz Herceg Novog. Prvo su se, iz Risna, oko 1700. godine, nastanili u DŽinov Do, a u Lukavac oko 1750. godine, iz Riđana, i prezivali su se Riđanovići. U Kljunima su od Baćevića, iz Banjana, a tako su prozvani jer je uvek među njima bio neko vešt kovačkom zanatu. U Stranama, Borač, od iste su familije i vele da potiču od Jovana Šindiša, s Baljaka, pa su se po njemu zvali Šindići. Slave Šćepandan.
Korać
G-đa Perosavljević pita za devojačko prezime majke Milice, Korać, rođene u istom selu gde i ona i otac – u Visuću kod Udbine. Slava Koraća je Sv. đorđe.
U „Plemenskom rječniku ličko-krbavske županije“, R. Grujića, Koraći su zabeleženi u više mesta, ali im je matično, po svemu sudeći, upravo Visuć, u kojem su bili u 39 kuća. U mnogo manjem broju ima ih i u Mogoriću, Oraovcu, Pavlovcu, Raduču, Šalamuniću, Širokoj Kuli i Udbini. Milan Radeka ih, u „Karlovačkom vladičanstvu“, beleži kao pravoslavne porodice sa slavama Nikoljdan, đurđevdan i Jovanjdan.
Prema opisu naselja u Lici u 18. veku, tvrđava Visuć, jugoistočno od Udbine, bila je nastanjena već 1701. godine i važila je za srpsko naselje sa više od šest stotina žitelja. Prema prvom popisu iz 1712. godine, Koraći su tada živeli u 43 kuće.
Naseljavanje na udbinsko područje počelo je još krajem 17. veka, sa povlačenjem Turaka, kada su prvi stražari na utvrđenju dovedeni od Brinja i Otočca, kao i iz Primorja, iz Vojne granice koju je držala Austrija. Koraći su se, međutim, na ovo područje naselili svakako još ranije, iz visoke Hercegovine, matične oblasti svih Koreničana, Korjenića – plemena u u onom delu Hercegovine koji sada pripada Crnoj Gori.
U Hercegovini, Koraća ima u sve tri konfesije – pravoslavaca, katolika i muslimana.
Reč korać je turska pozajmica iz grčkog jezika i znači kucalo na vratima – turcizam zvekir, ali i čekić za potkivanje konja. Sudeći po prezimenima Kovač, Kovačić i Kovačević, smatramo da je ovo drugo značenje bilo presudno za nadimak pretka koji je bio po zanimanju kovač upravo te specijalnosti.
Margetić
Iz Nemačke, gde je skoro četiri decenije, g. Boško Margetić – rođen 1938. u Novoj Gradiškoj – piše da ima troje dece i troje unučadi, da u Hrvatsku odlazi povremeno iako tamo više nema rođaka. Krsno ime porodice je Sv. Jovan Krstitelj, 20. januara. NJegovi preci su se u Slavoniju, u selo Hrastovac ili Rastovac, pored reke Sunje, naselili sa Banije između dva svetska rata, kad se njegov deda đuro vratio iz Amerike i kupio imanje u selu Kovačevac.
Piše da je Margetića bilo, možda ih i sada ima, u okolini Gradiške, ali su nesrodni sa njima, a po veroispovesti su katolici. čuo je da ih ima i u Bjelovaru i Brčkom.
Nema se šta dodati ovoj maloj istoriji s kojom nas upoznaje g. Boško, s tim što treba ukazati na često nerazlikovanje prezimena Margetić i Margitić, a pored njih postoji i prezime Margeta, u zapadnoj Bosni. Sigurni smo da sva tri matronimička – nastala od hipokoristika, prema grčkom imenu koje znači biser – Margareta, što je stariji izgovor, odnosno Margerita, u novijem izgovoru.
U srpskom narodu ovo ime je danas dosta retko, ali je sigurno bilo omiljeno, na šta nas upućuje jedna prelepa pesma – „Margita devojka i Rajko vojvoda“, u kojoj se govori da je ona „iz Srijema, iz Slanoga Kamena“, današnjeg Slankamena.
Malinović
G. Dušan Malinović, iz Sen Galena, u Švajcarskoj, a inače živi u selu Sitneši kod Srpca, podstaknut našim prilozima u „Vestima“, pita za svoje poreklo.
Rođen je 1952. u selu Velika Ilova, opština Prnjavor, odakle potiču i njegovi preci – otac Milivoje, deda Stevan, pradeda Kuzman i čukundeda Vaso. Deda Stevan mu je pričao da su Malinovići u Ilovu došli iz sela Nožička, kod Srpca, u Republici Srpskoj, na ušću Vrbasa u Savu. Najstariji predak za koga se zna da je živeo u tom selu bio je pop Simo ili Simeun. Krsna slava svih Malinovića je Sv. Trifun.
Navodi da ovo prezime imaju i nesrodne porodice u Šipovu, gde postoji zaselak Malinovići, sa slavom đurđevdan, kao i na Palama, a u Brodu neke muslimanske.
Međusobno nesrodne porodice pravoslavnih Srba sa prezimenom Malinović rasprostranjene su u gotovo svim krajevima Bosne još od kraja 19. veka, ali Malinovića sa slavom Sv. Trifuna ima samo u parohiji Nožička, kod Prnjavora. M. Radeka u „Karlovačkom vladičanstvu“, među pravoslavnim srpskim porodicama beleži i Malinoviće, ali samo sa slavom Nikoljdan.
Za Malinoviće u zapadnoj Bosni postoji predanje da su iz Gerzova, odakle su pre dva i po veka u Štrpce došla dva brata – Rade, od koga su Raduni, i Mali – od koga su Malinovići. Mali se potom odselio u Marinkovce.
Nerado dovodimo u sumnju porodična predanja, jer su ona, ma koliko bila bajkovita, folklorni deo identiteta porodice i u njima se često nađe makar zrnce istine istorije. U ovom slučaju, međutim, neumoljive fonetičke zakonitosti – pravila promena glasova – ne dozvoljavaju da prihvatimo da je prezime Malinović nastalo od imena ili nadimka pretka – Mali.
Kao što od imane Raka, na primer, nisu nastali neki pretpostavljeni Rakinovići, već – Rakići, tako i od imena Mali nije moglo da nastane Malinović, već samo Malić. To prezime imaju mnoge porodice. Naše starije, tradicijsko društvo jeste bilo pretežno patrijarhalno, ali nije bilo isključivo i kruto, pa su i mnoga prezimena dobijena ne samo od muških predaka, već i od ženskih – dostojnih, čestitih prababa. Na primer, Mandići, pa ranije spominjani Jelići, Popadići i mnogi drugi.
Poštovani čitaoci,
ako želite da naši etnolozi izuče i otkriju poreklo vašeg prezimena i vaše porodice, potrebno je da im precizno napišete osnovne podatke o sebi i svojim precima.
U pismu redakciji „Vesti“ napišite lične podatke i adresu, sve što znate o svojoj porodici – o roditeljima i njihovim precima, odakle su, šta su bili po zanimanju i gde su ranije živeli, kao i gde živi rodbina vaših starih.
Obavezno je da navedete porodičnu slavu, kao i to da li je menjana – i zašto, ako to znate. Napišite i gde sve ima porodica sa istim prezimenom, bilo da jeste ili niste s njima u srodstvu.
Poželjno je, znači, da navedete što više podataka o svojim precima, uključujući porodična predanja.
Napišite i internet adresu, ako je imate. Možda će etnolozima hteti da vas pitaju za još neki podatak, pa će elektronska veza ubrzati njihov rad na odgovoru na vaša pitanja.
Ako i Vi želite da saznate svoje poreklo pokušajte ovde
www.trazimo.info
