Bokan
Elektronskom poštom, g. Duško Bokan, potpisan kao đ. Bokačo, javio nam se iz Nakova, kod Kikinde, u koje su njegovi, u vreme kolonizacije posle oslobođenja, došli iz mesta Bosanski Osredci, kod Drvara. I on i njegova porodica su pravoslavni Srbi, kao njihovi preci i drugi Bokani iz njihovog zavičaja. Slave Sv. Nikolu.
Pita nas gde je rođen njegov deda Ilija, a za pradedu Davida odakle potiče i da li je tačno da je imao sedmoricu braće i bar nekoliko sestara.
Istu želju je pre nekoliko meseci, takođe elektronskom poštom, izrazila izvesna Jadranka Bokan, ali nam nije dostavila potrebne podatke.
O familiji i prezimenu Bokan pisali smo pre dve i po godine, na molbu g. Vladimira Bokana, iz Liona, rodom iz Apatina, a poreklom od Bosanskog Grahova, odakle su njegovi roditelji takođe kao kolonisti stigli u Vojvodinu. On je tvrdio da Bokana „ima u Crnoj Gori, u oblasti Crmnice“, ali je zaboravio da navede krsnu slavu porodice.
Ipak, to nas nije onemogućilo da mu odgovorimo, jer – prema podacima đ. Janjatovića, „Srpska prezimena u Bosni“ – svi Bokani listom slave Sv. Nikolu i nijednu drugu slavu a raspoređeni su u selima oko Dubice, Bihaća, Krupe, Prijedora i u Uncu.
U „Karlovačkom vladičanstvu“, pak, M. Radeka beleži Bokane kao pravoslavne (srpske) familije sa dve slave: Nikoljdan i Lazarevdan.
Po Milanu Karanoviću, „Pounje u Bosanskoj Krajini“, Bokani su jedna od familija Štrbaca koje su razgranate u Bosni, Dalmaciji i Lici. Najbliže su im familije Vojvodići i Škorići. U Unac su se doselili iz Dalmacije. Bokani u selu Begluci, na sastavu Une i Krke, došli su iz Osredaka pre skoro dva i po veka, kao i u Gornje Vrtoče samo nešto kasnije. U ovo mesto, na granici Bosne i Like, prema Petru Rađenoviću, „Unac“, Bokani su se doselili mnogo pre „kalajskog rata“, to jest Svištovskog mira, 1791, a „po jednome kazivanju, poreklom su iz Crne Gore“.
Vladislav Skarić, „Porijeklo pravoslavnoga naroda u sjeverozapadnoj Bosni“, smatra – na osnovu slave, Nikoljdana – da Bokani mogu da potiču ili iz Bratonožića ili iz Kuča.
Ali, budući da su Bokani g. Duška – prema porodičnom predanju koje navodi – „iz okoline Kolašina ili, možda iz plemena Gluhi Do“, zaista dovodi do velikog sela i ujedno plemena Gluhi Do, u Crmnici, u kojem – prema J. Erdeljanoviću, „Stara Crna Gora“ – postoji lokalitet Bokanov Brijest!
Upravo tu se, dakle, mogao začeti entitet i identitet srpske porodice Bokan. U to vreme, pa i kasnije, verovatno su se prezivali Vojvodić – i to prezime čuvali sve do Osredaka, u Lici – da bi, pre oko 300 godina, preko Bratonožića, krenuli na severozapad, do Dalmacije. Jedni su produžili do Vojne granice, a drugi prešli Unu i našli se u Bosni, tada turskoj teritoriji, pa tako i u Osredcima kod Drvara.
Što se mesta rođenja dede i pradede, kao i koliko je ovaj drugi imao braće i sestara, odgovor mogu da daju jedino crkvene knjige ovog područja, ako su igde sačuvane.
Prostor ne dopušta opširniji odgovor, uključujući značenje prezimena Bokan, koje nema veze sa Bokom Kotorskom, iako je u i njoj bilo Bokanovića. Zainteresovani i za to mogu da nam se jave na i-mejl adresu.
Živanović
Iz Italije, g. Saša Živanović pita za svoje korene i navodi predanje o četiri brata Živanovića koji su u Jadovik, na Ceru, stigli sa Arsenijem čarnojevićem. Otac Todor rođen je 1956. godine u Zemunu, a deda Aleksandar u Sremskim Mihaljevcima, pradeda Todor „negde u Sremu“. O čukundedi Stevanu ne zna kad se i gde rodio. Porodična slava je đurđic.
Pošto selo na Ceru koje se pominje u predanju danas i ne postoji u popisima, a mesta rođenja neposrednih predaka su u Sremu, upravo odatle smo počeli istraživanje. Prvi spomen Živanovića u Sremu nalazimo 1733. godine u nekadašnjem selu Sakule, koje je danas samo u selu Ugrinovci.
To mogu biti baš oni Živanovići za koje g. Saša kaže „da su odnekud iz Srema“ i u koje možda spadaju pradeda Todor i čukundeda Stevan, pa i raniji preci.
Što se Sremskih Mihaljevaca tiče, oni su zabeleženi još u prvoj polovini 15. veka kao posed plemića Veselkovića, ali ga tek krajem 18. veka ponovo naseljava srpsko stanovništvo iz zapadnih krajeva, a od 1810.godine, dakle posle Prvog srpskog ustanka, i iz drugih krajeva. Među tim naseljenicima su mogli da budu i Živanovići koji su se posle Velike seobe nastanili u Jadoviku na Ceru. U uvodu knjige o naseljavanju Srema, istoričar D. Popović i kaže da je veći talas naseljavanja sremskih mesta iz Srbije bio upravo od 1811. godine, najviše iz sela u Posavini i oko Tamnave i Kolubare.
I među prezimenima u Šajkaškoj nalazimo i Živanove i Živanoviće, kao i u mestima oko Mihaljevaca, upravo u periodu od 1825. do 1865. godine, što znači da su bili u austrijskim vojnim postajama kao graničari na Savi i Dunavu.
Idući na jug preko Save, u Tamnavi, Živanoviće sa slavom đurđic nalazimo u selu Dokmir koje je delom na obroncima Cera i verovatno je bio jedna od njihovih usputnih stanica. Za njih je zabeleženo da su se doselili iz Polimlja u 18. veku. Ima ih u Milorcima gde su se doselili u drugoj polovini 18. veka iz Miličinice u Podgorini, kao i u Trliću, gde su se nastanili u isto to vreme, te u Brgulama gde su se došli posle 1827. godine iz mesta Lopatanj u Podgorini.
U ovom veoma starom selu, Lopatanju, nalazimo na trag Živanovića koji su se ovde naselili krajem 17. veka pod prezimenom Bobići kao dve porodice iz okoline Nikšića, u Hercegovini, od kojih su današnji Mažani, Bobići i Živanovići.
Živanovići su se u Lopatanju nastanili pored starijih doseljenika Sandića, Mažani u Mazi, a Bobići se dele na Milovanoviće, Pavloviće, Iliće, Mijajloviće, Panteliće i čkojiće, ali svi slave đurđic.
Iz svega se može zaključiti i da su oni Živanovići u tamnavskom selu Dokmir, za koje se kaže da su iz Polimlja, sigurno isti oni od Nikšića jer je Polimlje samo jedna od etapnih stanica u njihovom kretanju.
Lukić
G. Dragan Lukić, iz Jagodine, pitajući za svoje poreklo, navodi jedino da je zavičaj njegovog oca Osečina kod Valjeva, a porodična slava Sv. Nikola. Dodaje da Lukići zovu i Boduši, jer, navodno, potiču od zetskog kraljevića Bodina!
U Osečini i Dragijevici, Lukići sa slavom Sv. Nikola su najstarija porodica zadružnog tipa u ovom kraju. Smatra se da su tu bar poslednja četiri veka, a neka predanja navode da su odavde išli na Kosovo u vreme naše najčuvenije i zaista najveće bitke sa Turcima.
Oni su deo šire porodice Vasiljević koja obuhvata veći broj porodica u Starom Selu, Lopatanju, kao i u više sela oko Obrenovca. To su: Radovanovići, Lukići, Karajovići, koji su ovo prezime dobili po dedi Kara-Jovi, kako su ga zvali Turci, zatim Bogdanovići, Jeremići i Bojići. Početkom 20. veka bilo ih je oko 28 domaćinstava i svi su slavili Nikoljdan.
Vasiljevića ima u Veliševcima, i na rečici LJig, ali samo jedna kuća, jer su se ostali iselili u Rudnički okrug. I oni slave Nikoljdan. I u Divcima, na putu Valjevo-Obrenovac, ima Vasiljevića sa slavom Nikoljdan, srodnih sa Vasiljevićima-Lukićima u Osečini.
Prema nekim etnološkim razmatranjima, Lukići potiču iz Bratonožića i doselili su se u valjevsku oblast pre više vekova, svakako posle Kosovske bitke.
I zaista, u plemenu Bratonožići, Lukići su potomstvo Stamata, Raslava sina Progonova koji i danas žive u Brskutu. Dele se na više bratstava među kojima su i Šainovići u koje se ubrajaju i Lukići.
Nikolić
Gospođa LJubica Nikolić, čija porodica, sa slavom Aranđelovdan, navodi da potiču iz sela Krnjeva, kod Smederevske Palanke, „odakle su se pradeda Živojin i prababa Pavlija doselili oko 1903. godine u Šabac“. Interesuje je odakle su se odselili u Krnjevo, gde je od paroha saznala imena nekih predaka za koje ranije nije znala. Poreklo porodice nisu mogli da joj kažu, uz objašnjenje da su doseljenici, u strahu od osvete, krili odakle dolaze.
Krnjevo nije nije oduvek na mestu na kome je danas. Ranije su stanovnici Trnovče, Velikog Orašja i Livadice bili nastanjeni u Selištu, između Velikog Orašja i Trnovče. Tu postoji i staro groblje. Kad su Turci došli u ove krajeve, stanovništvo se sklanjalo na skrovitija mesta, pa su jedni prešli Morave i u lugu osnovali naselje Livadice, drugi Veliko Orašje, a treći došli u šumu oko Savanovca.
Ali, kako ni ovde nisu bili mirni od Turaka, ponovo su se raselili – jedni bliže Moravi, gde su osnovali selo Trnovču, drugi su otišli dublje u šumu, do čuklinovskog potoka, i osnovali selo koje se sada zove Staro Krnjevo. Iz njega se vremenom razvilo današnje Krnjevo.
U Krnjevu je početkom prošlog veka zabeleženo 12 domaćinstava Nikolića zvanih Bubanjci. Slave Sv. Aranđela i kažu da im se predak doselio krajem 19. veka iz Nesvrata, u južnoj Srbiji.
U mestu Trnovči, koje je sa Livadicom, Velikim Orašjem i Krnjevom ranije činilo Selište, živeli su Nikolići nepoznatog porekla, ali se zna da su i oni slavili Aranđelovdan i da su imali još i prezimena Pašić i Ristić. U Udovicama, selu u istom kraju, zabeleženi su Nikolići sa istom slavom čiji je predak, „pred turski rat“, došao iz Vranja.
Po svemu bi se mogao izvesti zaključak da su Nikolići sa slavom Aranđelovdan poreklom sa juga Srbije. Zato smo ih tamo i potražili.
Mesto Nesvrat, zavičaj Nikolića u Krnjevu, leži u Vranjskom Pomoravlju, gde smo u selu Rataje naišli i na porodice Ristin i Pašalijinac, odnosno Ristić i Pašić, za koje se navodi da su srodnici Nikolića u Trnovči.
Pošto gđa LJubica kaže da se njen deda Jovan iz Krnjeva oženio babom Dostanom, Vlahinjom, nije isključeno da su neke od etapa u kretanju prema Krnjevu bila i mesta u istočnoj Srbiji, u Timočkoj Krajini ili Mlavi.
Sofranin
G. Milivoj Sofranin, iz Long Ajlend Sitija, NJujork, SAD, piše da je rođen u Novom Sadu, a odrastao u Despotovu, kod Bačke Palanke, u kojem su rođeni njegov otac Todor (1952), deda Jovan (1917), pradeda Milivoj, koji je oko 1920. proveo pet godina u Americi, i čukundeda Jovan. Slava porodice, Sv. Nikola, nikada nije menjana. Pita nas otkud im prezime Sofranin, to jest šta ono znači i kada i zašto su ga uzeli.
Despotovo je često menjalo ime, a menjao se i broj žitelja, što znači da je imalo burnu istoriju. U pisanim dokumentima naselje je prvi put spomenuto u 13. veku, kao Sentivan, što je mađarski naziv za Svetog Jovana, a 1418. godine se spominje kao Despot Sentivan, pa se pretpostavlja da ga je posedovao neki srpski despot. Posle 1918. je Despot Sveti Ivan, a posle Drugog svetskog rata – Vasiljevo, po ruskom vojniku, prvom oslobodiocu koji je ušao u selo, da bi posle Titovog raskida sa SSSR, 1948, bilo nazvano Novo Vasiljevo. Današnje ime, Despotovo, dobilo je maja 1952. godine.
Prema pouzdanim istraživanjima istoričara Živana Sečanskog, „Popisi stanovništva Bačke tokom osamnaestog veka“, prezime Sofranin nije zabeleženo ni u jednom od sedam popisa sprovedenih između 1715. i 1743. godine. To znači da ih u to vreme, u ovom naselju – nije bilo, ali je posle stotinak godina, u jugoistočnoj Bačkoj, delu koji se naziva Šajkaška, u selu Turija, 1852. i 1867. evidentirano prezime Sofronin. U selu đurđevo je 1815. zapisana porodica Sofronijev, dok je u Futogu, još 1799, zapisana porodica Sovrin.
Pitanje je sada koja je od dve moguće, ali potpuno različite reči – osnova ovog prezimena: sofra ili lično ime Sofronije/Sofronija? Prva je turcizam, iz arapskog, i znači sto, trpeza, a druga je grčka i znači mudar, pametan, razborit, odnosno razuman.
U srpskom narodu, osim Sofranin, Sofronin, Sofronijev i Sovrin, sreću se i prezimena Sofronić i Sofrenić, kao i Sofrić i Sovrić.
Iako nemamo konkretne podatke o naseljavanju u Šajkašku porodica s prezimenima Sofronin, Sofronijev i Sovrin, ukazujemo na njihove moguće zavičaje – selo Solotuša, u nekadašnjoj Sokolskoj nahiji, u srednjem Podrinju, i selo Boljanić, u Ozrenu, maloj srpskoj oblasti kod Doboja. Srpske familije Sofronić su zabeležene i u Solotuši i u Bojanići, kao i Tamnavi, doseljeni iz Solotuše. Bosanski Sofronići imaju porodično predanje da su poreklom od Bijelog Polja, iz tamošnjeg sela Boljanići.
Da, za sada, zaključimo. Porodica čitaoca iz Despotova morala je, po nama, jedino doći najpre u Šajkašku, pa je tek odatle, posle sredine 19. veka, pošla u jugozapadnu Bačku. Usput, ili po dolasku u novi kraj, neznatno je izmenila prezime, Sofranin se činilo logičnije od dotadašnjeg Sofronin, pogotovo ako se zaboravila prastara osnova, ime Sofronije.
