Samozvani kosmopoliti i Kosmetsko pitanje čuvanje teritorijalnog integriteta zemlje predstavlja temelj liberalnog, neetničkog patriotizma
Sve relevantne parlamentarne stranke u Srbiji konačno su u osnovi usaglasile svoje stavove povodom kosmetskog problema. Doduše, Demokratska stranka koja je učestvovala u raspravi nije glasala za Rezoluciju o KiM. Ali ona nije bila ni protiv nje. Njihov čelnik i predsednik Republike Boris Tadić je kasnije obelodanio svoj Plan za Kosovo i Metohiju, ali su razlike između njega i Plana Vlade Srbije više terminološke nego suštinske prirode: njegov stav da položaj srpske zajednice u južnoj pokrajini treba urediti obrazovanjem dva entiteta, srpskog i albanskog, nije nespojiv sa vladinom idejom o unutrašnjoj regionalizaciji.
Demonstriranjem ovakvog jedinstva na suštinskom nivou, naše parlamentarne stranke su se zapravo priklonile stanovištu da je KiM prvorazredno globalno državno pitanje kojem se kao takvom moraju podrediti parcijalni partijski stavovi. Takav pristup bio bi opravdan i da se radi o bilo kojem delu državne teritorije a kamoli o KiM na kojem je otelotvoren bitan deo kolektivne memorije srpskog naroda u vidu crkvenih objekta, kulturno-istorijskih spomenika, grobalja, obeleženih istorijskih datuma i slično; bez primesa bilo kakve megalomanske romantičarske mitologizacije prošlosti, koja inače nije samo izvor nacionalnog ponosa već i nacionalnog stida.
Valja reći da bi se retko koji narod olako odrekao dela svoje teritorije koji simbolizuje bitan aspekt njegovog kulturnog identiteta. Takva logika vlada na brdovitom Balkanu, ali i na zapadu. I u najrazvijenijim zapadnim državama se očuvanje teritorijalnog integriteta zemlje uzdiže na nivo najviše državničke dužnosti. Tu i takvu dužnost ne treba dovoditi u vezu sa kultom „krvi” niti sa načelima primordijalistički, tj. etnički shvaćene države. Ta i takva dužnost u skladu je sa liberalnim, državno-teritorijalnim shvatanjem nacije, sa modernim državotvornim principom, po kojem teritorijalno omeđena država pripada svim njenim članovima bez obzira na njihovo poreklo. čuvanje teritorijalnog integriteta zemlje predstavlja temelj tzv. liberalnog, neetničkog patriotizma.
Otuda pomenuti sporazum naših parlamentarnih stranaka ne treba tumačiti kao nešto iza čega stoji unutaretnički konsenzus već naprosto kao odgovorno političko i državničko ponašanje koje se ne kosi sa Poveljom UN i međunarodnim pravom.
Ovo utoliko pre što je skupštinska Rezolucija o KiM realistično postavljena, jer ima u vidu postojeći status, sadašnji međunarodni kontekst, ne preti upotrebom sile i ne zahteva beskompromisna rešenja.
Najveći mogući stepen autonomije za KiM kojim se ne bi doveli u pitanje suverenost i teritorijalni integritet Srbije na tom području; zasnivanje unutar te nove kosmetske autonomije autonomnog statusa Srba i ostalih nealbanaca posredstvom realizacije ideje o decentralizaciji čime bi eventualno došlo do formiranja autonomnog teritorijalnog regiona ili entiteta; zaštita središta pravoslavne vere, ukoliko se ne nalaze na teritoriji većinskih srpskih opština, što bi uključivalo i stvaranje zaštitnih zona oko njih – sve su to kompromisni predlozi koje bi mogli prihvatiti i međunarodni faktori. To je beskrajno različito od Miloševićevog beskompromisnog ratničkog plana za rešenje „srpskog pitanja” koji se nije obazirao na postojeći odnos snaga na međunarodnom planu i koji je stoga izazvao gnev i „aroganciju moći” najvećih svetskih sila.
Stoga su tragikomični pokušaji da se ovaj skupštinski konsenzus predstavi kao nastavak Miloševićeve politike. Po zastupnicima takvih shvatanja, ispada da je svaki pokušaj da se KiM zadrži unutar granica Srbije nastavak Miloševićeve politike, čak i onaj koji insistira na političkim pregovorima, na kompromisima, na traženju zajedničkog jezika sa međunarodnim faktorima, na očuvanju postojećih granica i slično.
Izgleda da bi, po njima, srpska skupština pokazala da je raskrstila sa Miloševićevom politikom samo pod uslovom da je aklamacijom, uz salve aplauza, donela akt kojim se trenutno odobrava nezavisnost KiM, ne mareći za to kakav će biti budući status tamošnjih Srba. Oni to na posredan način i saopštavaju tvrdeći da je da je KiM već faktički nezavisno, te da mu Srbija sada treba i formalno priznati nezavisnost.
Njihov deklarativni kosmopolitizam je posve originalan. Ta originalnost se očituje u tome što se oni, s jedne strane, odnose krajnje popustljivo prema svakoj etničkoj zajednici u Srbiji koja zatraži kulturnu i teritorijalno-političku autonomiju, dok, s druge strane, ostaju gluvi za iste takve zahteve Srba na KiM.
Neće valjda biti da je bilo koja etnička zajednica danas u Srbiji ugroženija od srpske manjine na KiM. Istinski kosmopolita neće biti pristrastan prema pripadnicima vlastitog etnosa, već će primenjivati iste aršine na sve pojedince i etničke zajednice; on će uvek biti na strani onih kojima su ugrožena kulturna, politička i egzistencijalna prava, pa makar to bili i ljudi koji su njegovog etničkog porekla.
U protivnom, nije reč ni o kakvom kosmopolitizmu već o šovinističkom i antihumanističkom odnosu prema pripadnicima svog nekadašnjeg etnosa uzrokovanom ili kompleksom inferiornosti ili uskim utilitarnim motivima. Taj tip resantimana došao je do svog punog izraza u jezivoj paroli naših kosmopolita „U Evropu, pa makar i bez Srba”.
Da bi stvar bila još paradoksalnija, zastupnici shvatanja da bi srpski zvaničnici trebalo što pre da priznaju nezavisnost KiM ističu u prvi plan svoju liberalnu orijentaciju. Međutim, oni time demonstriraju zaprepašćujuće nepoznavanje karaktera te orijentacije. Jer gube iz vida ne samo to da upravo liberali ne nastupaju preterano popustljivo prema manjinskim zahtevima, već i to da liberalni patriotizam nije pristrasnost prema većinskom etnosu nego pristrasnost prema vlastitoj državi sve dotle dok se ona pridržava liberalnih načela, tj. jednakog tretmana svih njenih građana bez obzira na njihov kulturno-etnički identitet.
Po liberalnoj koncepciji, relevantni politički činioci ne bi trebalo da se brinu za sudbinu Srba na KiM zbog toga što Srbi predstavljaju većinsku populaciju u srpskoj državi, već zato što su oni, zajedno sa ljudima drugačijeg etničkog porekla i drugačije kulturne orijentacije, naprosto njeni građani. Upravo iz tih razloga oni bi trebalo da se založe da Srbi i ostali nealbanski živalj ne postanu na KiM građani drugoga reda u odnosu na Albance, pa makar KiM dobilo, posle pregovora, status nezavisne države.
Beda pozicije naših samozvanih liberala najočitije se ogleda u tome što oni svim svojim srcem priželjkuju po Srbe potpuno negativni ishod pregovora kako bi, posle toga, paradirali svojim „političkim realizmom”. Za sudbinu kosmetskih Srba kao građana njihove sadašnje države oni se interesuju manje nego što se Milošević brinuo za sudbinu nesrba. Takav pristup nezabeležen je u dosadašnjoj istoriji liberalizma i humanizma.
