Istra je poznata kao veoma atraktivna turistička destinacija koja leti privlači goste iz celoga sveta, pogotovo njen administrativni centar Pula. Sem morskom obalom i bogatom arhitekturom koja potiče iz vremena starih Rimljana, ovaj grad poznat je i po mnogim kulturnim dešavanjima. Neke od njih organizuje i tamošnja srpska zajednica, a svakako najpoznatija manifestacija su Dani srpske kulture u Istri, o kojoj smo nedavno pisali, a koju organizuje Zajednica Srba u Istri.
– Već 30 godina sam u Zajednici. Inače sam iz Kraljeva, a u Pulu sam došao 1982. godine. Život Srba u Puli je sličan kao i u ostatku Hrvatske. Teško se ljudi zapošljavaju, kako većinski narod, tako i ostali pripadnici nacionalnih manjina. Nedostaje ranih mesta pa ljudi idu u inostranstvo, pogotovo mladi. Trudimo se da se ne asimiliramo nego da naša zajednica opstane ovde i da Srbima pružamo pomoć bilo koje vrste, pogotovo pravnu. Finansijski nismo baš u najboljoj situaciji, ali možemo pomoći na bilo koji način – počinje priču o životu Srba u Puli predsednik Zajednice Srba Istre Miomir Jeremić.
Pula je multikulturalan grad, kao uostalom i cela Istra, a srpska zajednica gaji veoma dobru saradnju i sa ostalim narodima, posebno na polju kulture.
– Veoma dobro sarađujemo sa Bošnjacima, Slovencima i Makedoncima, a ranije smo imali i odličnu sportsku saradnju sa Romima jer smo igrali zajedno mali fudbal mada je poslednjih godina to malo zamrlo pa su stali i turniri u malom fudbalu. Imamo dobru saradnju i sa gradovima i Istarskom županijom, pogotovo što se tiče finansijske podrške – priča Jeremić o saradnji sa drugim narodima i institucijama.
Sarađuju i sa matičnom državom
Takođe, postoji i saradnja sa matičnom državom, pogotovo sa Ministarstvom spoljnih poslova Republike Srbije.
– Godinama nam već pomaže Autonomna pokrajina Vojvodina, sredili su, zajedno sa Ministarstvom kulture, nastup Ansambla „Kolo“ na jednom od prethodnih Dana srpske kulture u Istri, a prošle godine su nam pomogli da ugostimo ikonopisce iz manastira Žiča. Dolaze nam i razni akademski slikari iz Beograda i Novog Sada.
Zajednica Srba u Istri ima i svoje prostorije, a smešteno je zajedno sa županijskim i gradskim Većem srpske nacionalne manjine. Takođe, postoji i Srpska kuća koja se nalazi u blizini centra grada. Na tom mestu se organizuju različite manifestacije koje organizuje srpska zajednica.
– U našim prostorijama organizujemo verska događanja, a proslavljamo i slavu Zajednice svetog Savu. Svake godine na Veliku Gospojinu odlazimo autobusom na sabor u manastir Gomirje gde se družimo sa ostalim Srbima iz Hrvatske – zaključuje Miomir Jeremić.
Pravoslavni narod se okuplja u hramu Svetog Nikolaja
Srpska pravoslavna crkva je važan faktor na ovom području jer je mesto sabranja srpskog naroda, pogotovo na velike praznike. Nekoliko minuta hoda od glavnog pulskog trga Portarata nalazi se građevina koja je klasifikovana kao spomenik kulture nulte kategorije Republike Hrvatske, nekadašnja ranohrišćanska grčka crkva, a sada crkva Svetog Nikole.
– Crkva je nedavno obnovljena. Bila je unutrašnja rekonstrukcija, menjali smo stolariju i krečili. Znači, možemo reći da je to bilo u sklopu redovnog održavanja hrama. Sada je u potpunosti završena iznutra. U njoj je ikonostas iz 1700. godine delo tadašnjeg poznatog grčkog majstora Tomiosa Batosa. Nažalost, devedesetih godina prošlog veka crkva je obijena i sa ikonostasa je skinuto 14 ikona neprocenjive vrednosti koje nisu nikada nađene i vraćene. Oslikana je nova kompozicija ikona i nakon svega toga hram je iznutra i renoviran – započinje priču o živopisnoj crkvi Svetog Nikole paroh pulski i perojski protojerej-stavrofor Goran Petković.
U parohiji prote Gorana postoje dva hrama. Prvi je već pomenuti hram Svetoga Nikolaja u Puli, a drugi Svetoga Spiridona u selu Peroj koje se nalazi blizu Fažane, odnosno u opštini Vodnjan.
Sama istorija srpskog naroda u Puli započinje 1583. godine. Istra je u srednjem veka bila pogođena kugom i kolerom i u većini slučajeva ima pisanih tragova da su tada istarske vlasti pozivale narod iz regiona i okolnih zemalja koji nije imao mogućnost kvalitetnog života da dođe u Istru gde će im se darovati zemlja.
– Između ostalih, tada je u Istru došlo stotinak ljudi sa Kipra i Naopolija, današnjeg Peloponeza, naseljavaju se u Pulu i daruje im se na upotrebu ranohrišćanska crkva, oni je osvećuju kao crkvu Svetoga Nikolaja, obnavljaju, o čemu postoje pisani tragovi, i od 1583. pa negde do kraja 17. veka tom crkvom upravljaju grčki sveštenici. Sve više je dolazilo ljudi sa teritorije današnje Srbije, Crne Gore i Bosne i Hercegovine, a drugo doseljavanje našeg naroda započelo je 1657. godine u Peroju kada je sa teritorija Crne Gore sa svojim sveštenikom došlo oko 70 ljudi. Do današnjeg dana su se ovde sačuvali vera i običaji, a crkva je napravljena 1788. godine, a u obliku koji sada ima je završena 1834. – priča protojerej-stavrofor Goran Petković.
Današnji Srbi u Puli su od šezedestih godina prošlog veka
Srpski narod je u Istru dolazio sa svih strana, dok je Grka bilo sve manje i polako su se počeli asimilirati. Dalmatinski episkopi su tada upravljali Istarskom eparhijom i 1794. ova bogomolja postaje deo Srpske pravoslavne crkve.
– Poslednjih 15 godina smo je obnovili dva puta i sada je u pravom svom izgledu i obliku kako i dolikuje spomeniku iz šestog veka. Isto tako, crkva u Peroju od 1788. nije doživela velike promene iako smo je renovirali u potpunosti. Zadržan je izvorni oblik, imamo ikonostas iz toga vremena i proteklih godina smo uz pomoć Ministarstva kulture Republike Srbije restaurisali ikonostas – objašnjava Petković.
Pulsku parohiju čine uglavnom Srbi koji su u ovaj istarski grad došli šezdesetih godina prošlog veka jer je Pula bila vojni grad, ali i industrijski centar zbog brodogradilišta Uljanik. U Peroju danas postoji otprilike 50 porodica koji primaju sveštenika i koji su izvorni potomci Perojaca iz sredine 17.veka.
– Imamo folklorno društvo, duhovnu i sportsku sekciju, čuvamo tradiciju u svakom pogledu. U Puli je zadovoljavajući dolazak vernika na liturgiju, nikad ne bude ispod dvadesetak ljudi, a na velike praznike poput Badnjaka, Božića, Vaskrsa, Preobraženja i Velike Gospojine hram se popuni. U Peroju je taj broj nešto manji jer je i selo manje. Službe su subotom, nedeljom i na praznike – zaključuje pulski i perojski sveštenik Goran Petković.
Prema popisu iz 2011. godine grad Pula broji 57.460 stanovnika, a Srbi su sa 6 odsto ili 3.454 stanovnika najveća nacionalna manjina.
The post Srbi u Puli – čuvanje identiteta na krajnjem zapadu Republike Hrvatske appeared first on srbi hr.
