Fotoizložbom domaćoj publici je predstavljen deo bogatog rukopisnog fonda Ruske državne biblioteke, od posebnog značaja za istoriju srpske pismenosti.
Zamenik upravnika NBS i rukovodilac Sektora za bibliotečko-informacionu delatnost dr Vladan Trijić osvrnuo se na sveukupno stanje rasutog srpskog rukopisnog nasleđa primetivši da se u Jugoslaviji čuvalo otprilike isto onoliko rukopisa koliko i van nje, da bi u Srbiji ostala možda tek petina te baštine.
Do toga je došlo, kako je rekao, uništavanjem i rasejavanjem.
„Prirodno i nasilno uništavanje svelo je sveukupno nasleđe na hiljade rukopisa od desetina i stotina hiljada, dok je rasejavanje dovelo do toga da su i te hiljade raštrkane po javnim institucijama i privatnim kolekcijama od Vladivostoka do Njujorka“, kazao je Trijić.
„Srpsko rukopisno nasleđe, izuzetno raznovrsno i vredno, sačuvano je u relativno malom broju primeraka što nam, pomalo paradoksalno, budi nadu da će u budućnosti biti moguće njegovo virtuelno okupljanje“, dodao je on.
Autorka izložbe i glavni paleograf Ruske državne biblioteke dr Marina Semjonovna Krutova rekla je da ta institucija čuva više od 680.000 jedinica rukopisa od 11. do 21. veka na svim slovenskim jezicima i da poseban značaj imaju spomenici pisani ćirilicom.
U Narodnoj biblioteci Srbije predstavljeni su jedinstveni spomenici srpske pismenosti, rukopisne knjige i arhivska građa iz perioda od 14. do 19. veka, pisani srpskom redakcijom crkvenoslovenskog jezika, zatim na ruskoslovenskom jeziku, srpskom i ruskom narodnom jeziku.
Pažnju naročito privlači, kako je primetila autorka, znamenita Raška krmčija, zbornik crkvenih pravila i državnih zakona, pisana na pergamentu 1305. godine u Rasu, za manastir Hilandar.
O tesnim srpsko-rusko-bugarskim kulturnim vezama svedoči Žitije despota Stefana Lazarevića čiji prepis iz 1433. potiče iz pera samog sastavljača žitija, poznatog književnika bugarskog porekla Konstantina Kostenečkog (Filozofa).
Žitije Svetog Save bilo je dobro poznato u Rusiji gde se on naročito poštovao, o čemu svedoči veliki broj prepisa sačuvanih do naših dana, a na izložbi je predstavljen jedan od prepisa iz 17. veka, rekla je Krutova.
U svim slovenskim zemljama, prema rečima Krutove, posebno se poštovao svetitelj Nikola Miriklijski, a u Ruskoj državnoj biblioteci se nalazi čuveni spomenik slovenske pismenosti sačinjen u skriptorijumu Kremlja, koji sadrži više od 430 minijatura, a među njima su i 34 minijature sa predstavama Stefana Dečanskog i članova njegove porodice.
Na izložbi je prikazan autograf Stefana Mladenovića, prevodioca sa grčkog na ruski jezik naročito dela Vasilija Velikog, zatim prepis Darovne povelje kneza Lazara manastiru Ravanica iz 1381. koji je načinio Vuk Stefanović Karadžić, delovi knjige o hodočašću u Jerusalim i na Svetu Goru jeromonaha Jeronima.
Cilj izložbe, koja se može pogledati do 22. juna, a realizuje se u saradnji sa Fondacijom Andreja Prozvanog, jeste da ukaže na kulturno-istorijsku osnovu jedinstva bratskih slovenskih naroda i na njen, ne samo nacionalni, nego i svetski značaj, istakla je Krutova.
