Mistična polutama, pobožna atmosfera stare srpske pravoslavne crkve u Sarajevu na Baščaršiji govori da je ovaj veličanstveni spomenik lepote drevnog postanka. Temelji ove crkve Svetih Arhangela Mihajla i Gavrila sagrađeni su u starohrišćanskom vremenu, krajem petog i početkom šestog veka.
„Po turskim dokumentima koji se danas nalaze u arhivi u Istanbulu piše ovako: da su na području današnjeg Sarajeva Turci naišli na varoš koju su nazvali Trgovište i da ta varoš, kako kažu ima 70 dimnjaka, koje je metafora za jedno domaćinstvo, i to 60 dimnjaka istočnih hrišćana, 10 dimnjaka zapadnih hrišćana i staru pravoslavnu crkvu“, kaže Dalibor Kaljević, kustos muzeja.
Crkva je neobičnog izgleda, kao neka tvrđava, skromna, kamena zgrada ukopana u zemlju, šira nego duža, na dva nivoa, sa dva oltara, što je retkost u pravoslavnim bogomoljama.
U toku duge istorije crkva je više puta paljena i poharana. Po predanju krajem 14. veka, obnovio je brat Kraljevića Marka, kraljević Andrija.
Sadašnji izgled datira iz 1730. godine. U porti crkve nalaze se konak i muzej.
„Muzej je peti u svetu po vrednosti izloženih eksponata i mi u njemu trenutno imamo galeriju i konak, koji se sastoje od radova koji pripadaju grčkoj i ruskoj školi ikonoslikarstva“, ističe Kaljević.
U crkvi se nalaze i delovi moštiju mnogih svetitelja i desna ruka Svete Tekle Prvomučenica koja je sa apostolom Pavlom propovedala jevanđelje Hristovo. Njenu ruku u Srbiju je doneo prvi srpski arhiepiskop Sveti Sava 1233. godine. Srpskoj pravoslavnoj crkvi u Sarajevu poklonio je 500 godina kasnije patrijarh Arsenije Četvrti Jovanović.
