Prema prvobitnoj ideji osnivača Srpska narodna odbrana se, odmah po osnivanju 1908. godine, pripremala da učestvuje u akcijama, jer se verovalo da predstoji sukob Srbije sa Austrougarskom zbog aneksije Bosne i Hercegovine. Pod pritiskom iz Evrope, Srbija je, međutim, morala da odustane od te ideje ali je Narodna odbrana ipak nastavila pripreme i bivala sve aktivnija, očekujući da će doći do rata, ako ne na severu, onda na jugu. Srbija, naime, nije odustajala od težnje, a to je bila težnja celog srpskog naroda, da Kosmet i Makedoniju oslobodi od otomanske okupacije. Drugim rečima, na vidiku je bio rat protiv Turske.
Državnici Srbije tražili su način kako da ojačaju snage za predstojeće borbe. Tako je i nastala ideja o savezu balkanskih država protiv Turske. Iako je taj savez ubrzo propao, Srbija se 1912. priključila Rusiji u ratu protiv Turske, odnosno započela Prvi balkanski rat koji će se godinu dana kasnije nastaviti kao Drugi balkanski rat, protiv Bugarske.
Srpske pobede zadivile su svet. Prvi predsednik Narodne odbrane general Božidar Janković komandovao je u tim ratovima Trećom srpskom armijom.
A kada je nakon Sarajevskog atentata i ubistva prestolonaslednika Ferdinanda, 28. juna 1914.godine, rat se pojavio i na severu. Austrougarska je optužila Beograd da stoji iza atentata i započela rat protiv Srbije, koji ubrzo prerasta u svetski, u istoriji poznat kao Veliki rat.
Srbi su junački dočekali ofanzivu austrougarskih trupa posle objave rata 28.jula 1914. i uspešno se nosili sa višestruko nadmoćnijim neprijateljem. Nakon dva velika poraza austrougarskih armija u Srbiji, saveznica Austrougarske, Nemačka, poslala je 1915. svoje trupe, pod komandom generala Makenzena, da slomi Srbiju. Posle teških borbi i ogromnih gubitaka, pao je Beograd, a Srbija okupirana. Srpska vojska je započela povlačenje na jug i, kroz vrleti Albanije, ka Jonskom moru, do Krfa.
Linija odbrane srpskih interesa
List „Narodna Odbrana“, nazvan imenom organizacije, sve je oštrije pisao o situaciji u zemlji i sve jače isticao liniju odbrane srpskih interesa. Tempo ove borbe oštrim perom bivao je sve jači u godinama koje su prethodile Drugom svetskom ratu.
Tadašnji predsednik, vojvoda Ilija Trifunović Birčanin, davao je ton ponovnoj srpskoj borbi Narodne odbrane.
Srpska narodna odbrana je među prvima bila na udaru austrougarskih okupatora, pre svega zbog dobrih veza sa organizacijom Mlada Bosna, iz koje je ponikao za Srbe proslavljeni junak, a za crnu monarhiju i bečki dvor atentar – Gavrilo Princip. Pošto je za početne uspehe u tom ratu i pripremama za borbe bilo vezano delovanje Narodne odbrane, austrougarski okupatori su hapsili, zatvarali, mučili i ubijali vođe i članove ove nacionalne i patriotske organizacije. U okupiranoj Srbiji skoro nijedan istaknutiji član rukovodstava Narodne odbrane nije ostao pošteđen. Svi koji su pali u ruke austrougarske vojske bili su pobijeni.
Posle završetka rata i stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, prvog decembra 1918, u Beogradu je obnovljena Narodna odbrana, sa proslavljenim vojvodom Stepom Stepanovićem na na čelu. U novim okolnostima i njen rad je bio drugačiji, pošto je bila završena borba za narodno oslobođenje i ujedinjenje svih Srba u jednu državu. Novi plan delovanja se zasnivao na aktivnostima kulturnog uzdizanja naroda. Posle nekog vremena, Narodna odbrana od srpske postaje jugoslovenska. Ova promena, međutim, nije bitno izmenila karakter organizacije, jer je ona i dalje bila posvećena kulturnom uzdizanju Srba u u drugim krajevima novoformirane kraljevine, izvan Srbije.
Zaoštravanje međunacionalnih odnosa, verbalni sukobi i atentat u jugoslovenskom parlamentu, izazvali su kralja Aleksandra Prvog Karađorđevića Ujedinitelja da proglasi diktaturu. Taj šesti januar 1929. godine označio je prelom u radu Narodne odbrane – ona ponovo započinje političko delovanje. Pristupaju joj Srbi opozicionari, mahom oni koji su bili njeni članovi kad je srpska Narodna odbrana bila najaktivnija, u godinama do Prvog svetskog rata. To su bili ljudi koji su se povukli nakon osnivanja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.
Sada su ti stari prekaljeni srpski junaci iz balkanskih i Prvog svetskog rata postali okosnica Narodne odbrane. To se kraljevom režimu nije dopadalo, pa na upravu Narodne odbrane počinju da se gleda kao na opasnog političkog protivnika.
