U Beogradu u Narodnom muzuje predstavljeno remek delo Paje Jovanovića „Krunisanje cara Dušana“

11.02.2022

Povodom obeležavanja Dana državnosti Republike Srbije, u Narodnom muzeju u Beogradu je danas u podne u prisustvu velikog broja posetilaca svečano predstavljeno remek-delo Paje Jovanovića Krunisanje cara Dušana. „Ova monumentalna istorijska kompozicija, još poznata i kao Proglašenje Dušanovog zakonika, nakon obimnih restauratorsko-konzervatorskih radova zasijala je u svom punom sjaju na našoj stalnoj postavci“, rečeno je u Narodnom muzeju.

Prisutnima se obratio predsednik Upravnog odbora Narodnog muzeja Darko Tanasković. On je istakao značaj ove kompozicije na ideju državnosti, i Paju Jovanovića „kao ne samo vrsnog umetnika, već i studioznog istraživača u potrazi za relevantnim istorijskim izvorima pri nastanku svojih dela“. Nataša Ilić se ispred tima konzervatora i restauratora Narodnog muzeja zahvalila svim kolegama koje su učestvovale na ovom kapitalnom projektu, naglasivši da „delo Paje Jovanovića nije veliko samo po svojim dimenzijama, već i značaju“. Kustos Jana Tošković publici je priredila predavanje o temi kompozicije i ličnostima koje je Jovanović tako pažljivo odabrao da se nađu na njoj.

Kompozicija veličine preko dvadeset kvadratnih metara sa temom koja prikazuje čin krunisanja cara Dušana u Skoplju 1346. godine naslikana je kao porudžbina Kraljevine Srbije za potrebe učešća na Svetskoj izložbi u Parizu 1900. godine. Slika je dobila zlatnu medalju i mnogo laskavih priznanja, a do koje mere je ovo remek-delo bilo cenjeno i traženo, govori i podatak da je sve do poznih godina života Jovanović temu krunisanja cara Dušana slikao u više navrata, u različitim formatima, na više načina i za različite potrebe. Sa velikom studioznošću na slici je prikazana 31 istorijska ličnost, a vizuelnoj rekonstrukciji istorijskog događaja Jovanović je pristupio analitično i marljivo, prikupljavši podatke najpre u Beču, a zatim i u Veneciji, Carigradu, Skoplju, Prizrenu i srednjovekovnim manastirima proučavajući srednjovekovne odežde, kraljevske ornate i istorijske ličnosti koje su tom događaju mogle prisustvovati.

Na dugotrajnost restauratorskog procesa uticale su pre svega dimenzije slike od 390 h 589 cm, ali i sveobuhvatne analize tehnike i slikarskog postupka, koje su mu prethodile. U saradnji sa Tehnološko – metalurškim i Hemijskim fakultetima Univerziteta u Beogradu, stručnjaci Narodnog muzeja u Beogradu su ispitali mehanička svojstva platna i način njegove pripreme za slikanje kako bi precizno bio proračunat inovativan način zatezanja slike, prvi put primenjen u Srbiji. Klasičan način španovanja na ram je zamenjen novim konstruisanim nosiocem sa elastičnim tenzorima koji ravnomerno, optimalno i nedestruktivno obezbeđuju dugoročnu stabilnost slike. Analitički pristup konzervatora otkrio je i sasvim originalan, bez primera za poređenje, postupak prepariranja platna koji nam je dopunio znanje o Paji Jovanoviću kao slikrskom tehnologu koji je vešto manipulisao materijalima kako bi postigao likovne vrednosti prema svojoj umetničkoj zamisli i želji naručioca – kralja Milana Obrenovića.

Obeležavajući Dan državnosti predstavljanjem monumentalnog remek dela koje živopisanom plenerističkom tehnikom jezgrovito predstavlja vojnu i političku snagu, iznova ćemo se podsetiti i trajnih umetničkih vrednosti i preglaštva muzejskih stručnjaka, stoji na stranici Narodnog muzeja u Beogradu.

Original Article