Reč je o projektu čija realizacija je započela 2018. godine, ali obim posla i uslovi rada upućuju na to da predstoji višegodišnji rad koji će se odvijati u nekoliko etapa. Srpski kulturni centar pred sebe je postavio zadatak stvaranja preduslova za formiranje sopstvenog arhiva Srba na području istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema, to bi, smatra direktor SKC-a Srđan Sekulić, bilo od izuzetne važnosti za proučavanje prošlosti srpskog naroda na ovom prostoru.
– Nažalost mnogo toga je već nepovratno nestalo, mnogi dokumenti nisu sačuvani. Razlog je nemar, ali i mnogobrojni ratovi koji su se desili u poslednjih sto godina. Uništeno je, spaljeno ili ukradeno mnogo toga. Ideja je nastala kada sam se našao u dodiru sa ovom građom, odnosno sa nizom značajnih podataka. Video sam u kakvim se ona uslovima nalazi i u kakvim se uslovima čuva, odnosno ne čuva. Zahvaljujući savremenoj tehnologiji imamo mogućnost da sve to sačuvamo od zaborava. Jako je bitno da će nam upravo ova digitalizovana građa predstavljati jedan temelj za formiranje sopstvenog arhiva unutar Srpskog kulturnog centra – objašnjava Sekulić.
Digitalizacija arhivske građe – posao od izuzetnog značaja
Projekat digitalizacije arhivske građe predstavljen je 17. decembra u Srpskom kulturnom centru Vukovar. Posao pronalaženja i obrade izvornih dokumenata započet je u arhivi Eparhije osečkopoljske i baranjske odnosno u borovskom namesništvu.
– Krenuli smo sa digitalizacijom dokumenata iz dela eparhije koji obuhvata osam parohija. Za ovaj projekat dobili smo blagoslov i podršku tadašnjeg administratora Eparhije osečkopoljske i baranjske, vladike bačkog Irineja i sadašnjeg vladike Heruvima. Nama je sve to do čega smo uspeli da dođemo u parohijama interesantno, i siguran sam da ćemo još mnogo toga pronaći i u ostalim ustanovama. Radimo u skromnim uslovima, odnosno sa svim onim čim raspolažemo, a to su skener i fotoaparati. Ono što nam je najbitnije je to da su ti dokumenti nakon obrade jasno vidljivi i kao takvi u digitalnoj formi oni će biti od izuzetnog značaja i na raspolaganju svim budućim istraživačima koji bi se upustili u istraživanje bilo kojeg segmenta života na ovom području – rekao je direktor SKC Vukovar Srđan Sekulić.
Na području istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema, odnosno Vukovarsko-sremske i Osječko-baranjske županije, nalazi se nekoliko desetina pravoslavnih crkava, osnovnih škola, kulturnih i sportskih udruženja koji su u prošlosti bili nosioci društvenog života Srba. Mnogobrojni dragoceni podaci su nestali, ili su uništeni i nalaze se daleko od očiju javnosti.
Trenutno stanje arhivske građe govori o nama samima
U crkvenim opštinama, bivšim mesnim zajednicama i privatnim arhivima, čuvaju mnogobrojni dragoceni dokumenti, zapisnici, računi, pisma i slična dokumentacija koja je od izuzetne važnosti za proučavanje istorije srpskog naroda na ovom prostoru. Međutim, preti opasnost da dođe do uništenja te značajne građe čije vrednosti mnogi nisu svesni, smatra koordinator na projektu SKC-a istoričar Veljko Maksić.
– Možda mi nemamo predstavu koliko je arhivska građa bitna, ali neretko se upravo arhivska građa našla na meti onih koji su hteli da zatiru nečiji identitet. Ona je uništavana i u Prvom svetskom ratu, u Drugom svetskom ratu Narodna biblioteka u Beogradu je među prvim građevinama koja je uništena. Samim tim se trebamo zapitati zašto je arhivska građa predstavljala nešto što neprijatelj želi da uništi. Neraskidiva je veza prošlosti i sadašnjosti, nešto što se desilo ima izuzetnu važnost za sadašnjost i budućnost. Stanje u kojem se nalazi naša arhivska građa nažalost govori o nama samima, odnosu prema našoj istoriji, zatirali smo je možda zbog shvatanja da nešto što se desilo pre sto godina nema posledice u današnjosti ili da sve počinje od nas samih. Naša arhivska građa nalazi se u neadekvatnim prostorijama, šupama koje prokišnjavaju, zbog starosti je ta građa bila podložna truljenju, ili napadu knjiških moljaca. To nam otežava posao, građa je osetljiva zahteva veoma pažljivo rukovanje i možda je ovo poslednji trenutak da se sačuva – kazao je Maksić koji je već u prvoj etapi projekta naišao na veliki broj zanimljivih dokumenata koji pričaju priče o životu Srba u ovim krajevima.
– Svaki dokument nam nešto govori, čak i običan račun koji ima dve, tri stavke. Iznenadilo me kada sam pronašao račun vukovarskog trgovca Đoke Radivojevića iz 1907. godine na kom se vidi da je prodavao razne stvari crkvenoj opštini Pačetin. Na tom računu nalazi se i njegova fotografija, ali isto tako račun je pisan na dva pisma, na ćirilici i latinici. Onda ustvari iz tog računa vidite koliko je taj trgovac bio imućan, ili možda ispred svog vrmena. U to vreme, za razliku od ostalih, imao je fotografiju na svom računu, ali vidi se i da je vodio računa o svojim klijentima, pisao je na dva pisma i da je imao to pravo još u vreme Austrougarske države – priča Maksić.
Digitalizacijom bi svi pronađeni dokumeti bili adekvatno sređeni i zaštićeni od spoljnih uticaja te pohranjeni, a celokupna arhivska građa bila bi dostupna zainteresovanoj javnosti. Kako bi obuhvatili sve segmente društvenog života Srba na teritoriji istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema, SKC Vukovar poziva da se jave svi koji u svojim privatnim arhivima imaju određenu dokumentaciju, važnu za istoriju srpskog naroda.
Projekat je finansijski pomoglo Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije, a veliku podršku realizaciji pružaju Eparhija osečkopoljska i baranjska i Zajedničko veće opština.
The post U vukovarskom SKC-u predstavljen projekat digitalizacije arhivske građe appeared first on srbi hr.
