Na samom severu istarskog poluostrva nalazi se grad Umag, popularna turistička destinacija. Zbog velikih poslovnih mogućnosti, u samim začecima razvoja jugoslovenskog turizma ovo mesto je doživelo veliki procvat, kako ekonomski, tako i demografski. Među ondašnjim doseljenicima, našao se i veliki broj Srba koji je u ovaj gradić doselio iz svih delova tadašnje SFRJ.
Prema popisu stanovništva iz 2011. godine u ovom gradu živi 13.467 stanovnika, od toga se njih 590 izjasnilo kao Srbi. Umaški Srbi uglavnom se okupljaju u lokalnom pododboru Srpskog kulturnog društva „Prosvjeta“.
– Imamo nameru da rad Prosvjete podignemo na veći nivo i omasovimo članstvo i krug delatnosti. Nedavno smo učestvovali na Danima nacionalnih manjina grada Umaga, a uz male improvizacije uspeli smo da sklopimo svoj sadržaj. Osim u kulturno-umetničkom programu, učestvovali smo i u sportskom delu manifestacije pa smo napravili i ekipu u malom fudbalu. Pripadnici srpske zajednice u Umagu su uglavnom neupadljivi i distancirani od javnog delovanja na jačanju srpskog identiteta. U poslednjih mesec dana aktivno radimo na jačanju članstva koje je sa 30 članova skočilo na blizu 60, a cilj nam je da se uključi i što više mladih – priča o aktivnostima umaške Prosvjete novoizabrani predsednik Milić Jagrović.
Na žalost po Srbe iz Umaga, ove godine je u tom gradu zbog mera prouzrokovanih pandemijom koronavirusa, otkazan program povodom Dana srpske kulture u Istri, pa su lokalni stanovnici bili uskraćeni da pogledaju program koji su im spremili sunarodnici iz okoline Vukovara. Umesto toga, određeni broj Srba iz Umaga potegao je do 85 kilometara udaljene Pule gde su se družili sa lokalnim stanovništvom i predstavnicima srpske zajednice u najvećem istarskom gradu.
– Žao mi je što je propao umaški deo programa Dana srpske kulture u Istri jer smo se baš pripremali, ali nažalost ispalo je tako kako je. Ipak, mi ćemo nastaviti da radimo na ostvarivanju svog cilja kroz organizovanje raznih manifestacija i uključivanjem značajnih i inteligentnih ljudi iz naše zajednice u neke buduće projekte. Ovo je za sada sve samo početna faza, a zadao sam si rok od šest meseci da te namere i ostvarimo. Pokušaćemo da na jesen oformimo i folklorno društvo u kojem ćemo kroz igre i narodnu nošnju predstaviti običaje Srba iz različitih delova Hrvatske – ističe Jagrović koji je napomenuo da za sve aktivnosti čekaju jesen i zimu, odnosno kraj turističke sezone jer će tada članovi lokalne Prosvjete imati više slobodnog vremena.
„Želimo da srpsku zajednicu približimo svima“
Grad Umag je, kao i ostatak Istre, veoma multikulturalan pa je zbog toga i srpska zajednica spremna na saradnju sa svima.
– Ovde ljudi generalno ne potenciraju nacionalnu pripadnost. Nije nikakvo veličanje kad neko istakne svoju nacionalnost, a isto tako je i velika stvar kad se neko toga ne stidi. Bio bih još zadovoljniji kada bismo delovali kao zajednica svih nacionalnih manjina i u tom smeru ćemo pokušati da baziramo naš rad. Želimo da srpsku zajednicu približimo svim ostalim zajednicama na ovom prostoru, prema političkim strukturama i lokalnoj vlasti, kako bismo kao zajednica učestvovali u donošenju važnih odluka, poput prijava na projekte – zaključuje predsednik umaškog pododbora Srpskog kulturnog društva „Prosvjeta“ Milić Jagrović koji je inače rodom sa Korduna, ali u Umagu živi od 1986. godine .
Milićev prethodnik na mestu predsednika umaškog pododbora je sadašnji predsednik Veća srpske nacionalne manjine grada Umaga Cvetko Jovanović, dobro poznato ime među pripadnicima srpske zajednice, ne samo u Umagu, već u celoj Istri. Jovanović je u Istru došao 1977. godine, a upravo zbog dugog vremenskog perioda provedenog na ovom prostoru, veoma dobro poznaje i istoriju ovdašnjih Srba.
– Po mom viđenju, čitanju i razgovoru sa ljudima koji ovde žive Srbi su Umag dolazili još pedesetih godina prošlog veka, uglavnom za boljim životom. To su bili Srbi koji su većinom dolazili sa područja Like, Banije, Korduna te Bosne i Hercegovine. Veoma mali broj je Srba koji su došli u Umag iz Srbije. Što se tiče sadašnjeg stanja, verujem da se barem 30 odsto umaških Srba nije tako izjasnilo na popisu stanovništva, neko zbog straha, neko zbog drugih razloga pa tako nemamo preciziran broj Srba u Umagu – ističe Cvetko Jovanović.
SKD „Prosvjeta“ ima svoje prostorije u centru grada
I Jagrović i Jovanović se slažu da se lokalni Srbi okupljaju uglavnom oko Prosvjete, a Grad Umag im je ustupio i prostorije u centru mesta.
– Tu se okupljamo za različite prilike. Proslavljamo Svetoga Savu kao krsnu slavu pododbora, ali na žalost nemamo crkvu, već idemo na službu u poprilično udaljeni Peroj. Druga crkva nam je nešto bliža, ali ona se nalazi u susednoj Sloveniji, u gradu Kopru. Tu odlazimo uglavnom na veće praznike, pogotovo za Božić – priča Jovanović.
Srpska zajednica u Umagu ima odličnu saradnju, kako sa državnim, tako i sa lokalnim vlastima, ali i sa matičnom državom, a dobijaju značajna sredstva od Saveta za nacionalne manjine Republike Hrvatske, preko SKD „Prosvjeta“ iz Zagreba.
Kao i u velikom delu Hrvatske, i u Umagu veliki problem predstavlja nedostatak mladih osoba, a to se posebno odnosi na većinski stariju srpsku zajednicu koja starenjem stanovništva gubi nosioce srpskog identiteta u nekim budućim generacijama.
– Najviše žalim što nema dece da se uključe, ali drago mi je što nam dolazi tridesetak mladih iz istočne Hrvatske koji su spremni da svojim zalaganjem doprinesu našoj zajednici. To su uglavnom mladi doseljenici, koji su došli da rade u Umag, a mi smo voljni da ih primimo, barem da snizimo prosek godina. Ove godine smo počeli sa tom praksom, odnosno grupa nam se sama obratila. Iskreno im se zahvaljujem što su došli, i vrlo rado bismo im prepustili da vode našu zajednicu. Mi ćemo im pomoći koliko god je u našoj moći, ali moja zamisao je da oni budu nosioci aktivnosti u našoj zajednici u budućnosti – zaključuje Cvetko Jovanović.
Vukovar zamenio Umagom
Kako je Umag popularni turistički centar, tako i veliki broj radnika sa istoka Hrvatske dolazi upravo u ovo mesto kako bi zaradilo svoju koru hleba u vreme sezone. Mnogi od njih su Srbi, a neki su uspeli da se stalno nasele u ovom mestu.
Jedan od Srba sa istoka Hrvatske koji je svoj dom pronašao u Umagu je i Vukovarčanin Aleksandar Mrkalj.
– Moj društveni angažman u Umagu je sveden na posete događaja koji se povremeno organizuju, i to prilično retko. Imao sam želju i volju da se više uključim u sam rad srpske zajednice, međutim, što zbog posla, što zbog toga što sam u Umag došao „sa strane“, shvatio sam da nemam prava da im se mešam u dotadašnji rad jer su to ljudi koji ovde žive ceo život, znaju šta se dešava i logično je da oni vode zajednicu. Svakako bi bilo dobro kada bi mladi ljudi, doseljenici u Umag, udahnuli novi život u rad Prosvjete. Ja sam njima uvek na raspolaganju, voleo bih da prenesem svoje iskustvo iz Vukovara. Problem u Umagu je taj što sam ja na lokalnim proslavama naše zajednice bio najmlađi sa 47 godina – priča Aleksandar svoje iskustvo iz Umaga.
Aleksandrov savet svima koji su u Umagu ili koji planiraju u njemu da žive je da se ne plaše da iskažu svoju nacionalnu pripadnost i da se priključe radu zajednice.
– Ljudi koji dolaze na sezonu, nemaju želju da se uključe u rad zajednice jer tu budu samo nekoliko meseci i onda se vrate nazad u svoje mesto. Mi koji smo se preselili na duži vremenski period bismo svakako mogli da pomognemo, a voleo bih da napravim jaču konekciju između Umaga i Vukovara – zaključuje Aleksandar.
Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, Srbi su, nakon Italijana, druga najveća nacionalna manjina u Umagu sa 4,38 odsto udela u stanovništvu.
The post Vapaj za podmlađivanjem srpske zajednice u Umagu appeared first on srbi hr.
