SPKD “Prosvjeta” osnovana je 1902. godine sa osnovnim zadatkom da opismenjuje srpski narod, neguje modernu prosvjetu i nacionalnu kulturu. Iz ovog zadatka proizilazila je i “Prosvjetina” misija-stvaranje nacionalne inteligencije, srpske nacionalne svesti i socijalne elite u BiH, u završnim decenijama austrougarske vlasti.
“Prosvjeta” ove godine obeležava 120 godina postojanja, misija joj se nije promenila, osim što se proširila na ceo srpski kulturni i duhovni prostor i zemlje gde živi srpski narod – od matice, do rasejanja. Svečanu akademiju povodom 120 godina Društva organizovao je Gradski odbor SPKD “Prosvjeta” Banjaluka.
Akademiji su prisustvovali predstavnici republičke i gradske vlasti, sveštenstvo, predstavnici verskih zajednica, predstavnici Bošnjačke zajednice kulture “Preporod”, predstavnici Univerziteta u Banjaluci, predstavnici nekih od ostalih odbora “Prosvjete” (kojih je ukupno oko 40) iz Republike Srpske, BiH, Srbije, Crne Gore, Austrije.
Pozdravnim govorom Akademiji se obratitio predsednik Matice Srpske iz Novog Sada, profesor Dragan Stanić, kao i član Glavnog odbora Društva i predstavnik bečke Prosvjete Srđan Mijalković: „Ideja Prosvjete jedna je od najznačajnijih i najsvetlijih ideja srpskog naroda uopšte, a njeno delovanje u ovih 120 godina doprinelo je i danas doprinosi kulturnom i duhovnom jedinstvu srpskog naroda, gde god on živeo.“ rekao je on.
Goste je toplo pozdravio predsednik odbora Željko Vujadinović, koji je govorio o 120 godina rada i razvoja Društva, istakavši da SPKD “Prosvjeta” u današnjem vremenu opšte globalizacije, nastoji da sačuva i neguje tradicionalne identitetske vrednosti i obeležja naroda kome pripada, a istovremeno – da ih razvija u skladu sa pojedinim tekovinama savremenog kulturnog progresa i socijalne i društvene mobilnosti. O značaju Prosvjete i njenim tekovinama nadahnuto je besedio član Gradskog odbora SPKD „Prosvjeta“ Banja Luka, istoričar Borivoje Milošević.
Na Akademiji su bile uručene povelje i zahvalnice ustanovama i pojedincima, koji su poslednjih desetak godina podržavali delatnost “Prosvjete” u Banjaluci. Na akademiji je u okviru pozdravnih reči i beseda bio predočen istorijski put “Prosvjete” i ukazano na njen značaj za prosvećivanje i nacionalno osvešćivanje srpskog naroda u BiH i šire.
Raznoliki kulturno-umetnički program obuhvatio je splet starogradskih igara, horsko i klavirsko izvođenje adekvatnih muzičkih dela, recitale i besede . Svečana akademija bila je održana u velikoj sali Narodnog pozorišta Republike Srpske, 2. septembra 2022.
U holu Narodnog pozorišta Republike Srpske, bila je postavljena izložba na kojoj je prikazana raznolika delatnost Gradskog odbora SPKD “Prosvjeta” Banjaluka.
Organizacija akademije bila je besprekorna zahvaljujući vrednim članovima banjalučke Prosvjete, koji su uz brojne goste ispunili salu pozorišta. Posle programa održan je prigodni koktel, a druženje se nastavilo do kasnih sati.
PR. Prosvjeta Austrija
Beč, 12.09.2022.
