U toku ovog meseca Udruženje Adligat je na poklon dobilo vredan prsten iz XIV veka iskovan u Novom brdu, naušnice iz XVI veka iz Prizrena i oružje, među kojim se nalaze i primerci oružja koje je bilo korišćeno u vreme Prvog srpskog ustanka – turski jatagan i ustanički pištolj. Poklon je dar osnivača Adligata, književnice Tanje Kragujević i profesora Vasilija Vince Vujića.
Prsten iz druge polovine XIV veka najverovatnije je delo lokalnih zanatlija iz Novog brda, što mu daje posebnu važnost. Prsten je izrazito ženski, što ga čini još ređim. Očigledno je pripadao najvišem staležu – članovima vladarske porodice, porodice velikaša ili najbogatijim članovima gradskog staleža. Ovaj nakit je važan trag srpske istorije pošto svedoči o rudarstvu i veštini srpskih zanatlija, a Srbija je u oba ova segmenta u to vreme bila u samom vrhu Evrope i sveta.
„Prsten je savršen primerak, nesumnjivo sa Novog brda iz druge polovine XIV veka. Očigledno je dugo bio nošen, tokom nekoliko generacija. Verovatno je bio prenošen sa jedne generacije na drugu. On svakako spada među najbolje primerke srpskog srednjovekovnog prstenja“, kaže dr Marko Popović, arheolog koji vodi istraživanja, konzervaciju i prezentaciju ostataka fortifikacije Novog brda, pod okriljem UNESK-a.
Na prstenu se nalazi izbledeo ćirilični natpis, za čije dešifrovanje će biti angažovani najeminentniji istoričari. Očekuje se da se, po dešifrovanju natpisa, otkrije za koga je tačno napravljen.
U Novom brdu nalazili su se neki od najvažnijih evropskih rudnika i radionica za izradu nakita od zlata i srebra. Srednjovekovna slava Srbije u velikoj meri je ostvarena zahvaljujući rudarstvu. Samo je na Novom brdu godišnje vađeno i po sedam tona srebra. U ovom gradu svoj novac su kovali Stefan Dečanski, car Dušan i knez Lazar, a verovatno i drugi srpski vladari.
Novo brdo je u okviru Srbije uživalo posebnu autonomiju. U jednom trenutku, prema procenama istoričara, imao je između pet i deset hiljada stanovnika, bio je veći od Beograda i Smedereva. Poređenja radi, u to vreme je London imao 40.000 stanovnika!
Novobrdska tvrđava je najbolje urađena i projektovana građevina u Srednjem veku u srpskim zemljama. Ovaj srpski grad Konstantin Filozof je opisao kao „grad srebrni i u istinu zlatni“. Osnovan krajem XIII veka, brzo je postao najpoznatiji grad srednjevekovne Srbije, sve do konačnog turskog osvajanja 1455. godine. Krajem XVI veka počinju pustošenje i progoni hrišćana, a baš iz tog doba su srebrne naušnice sa pozlatom i dragim kamenom napravljene u Prizrenu.
Zbog razvijenog rudarstva Stefan Lazarević je doneo poznati Zakon o rudnicima, koji je bio drugi u Evropi i koji je važio i narednih vekova u Osmanlijskom carstvu.
Ustanički jatagan i sablja, verovatno, visoko rangiranog Turčina na slikovit i pomalo zastrašujući način prikazuju burni period srpske istorije. Sve veći broj dragocenosti važnih za istoriju Srbije i sveta, prikazane na zanimljiv i pristupačan način, privlači veliki broj posetilaca u Udruženje Adligat. Nije retkost da turisti iz dalekih zemalja dolaze u Srbiju samo zbog obilaska ovih muzeja, a ovo Udruženje je i veoma omiljeno među diplomatama. Samo u toku proteklih nedelju dana u gostima su im bile diplomate iz Finske, Alžira i Ekvadora.
