Vladimir Vlajko Kalenić, bio je veoma imućan, skroman i vredan čovek. Rodio se 1851. u Malom Mokrom Lugu, a umro je 1907. godine u Beogradu. Bio je trgovac, beogradski obućar, ekonom i veliki srpski dobrotvor, koji sve što imade ostavi u amanet otadžbini. A početkom dvadesetog veka vladao je i drugačiji moral i način života nego danas. Vlajko Kalenić, beše jedan od onih koji su zadužbinarstvo prihvatili kao tradiciju srpskog naroda.
Svu svoju imovinu je testamentom od 30. 06. 1907. godine zaveštao u dobrotvorne svrhe „otečestvu” kroz „Fond Vlajka Kalenića, obućara i ekonoma iz Beograda” i svrstao se u red zadužbinara i dobrotvora Beograda i Srbije s kraja 19. i početka 20. veka. Ministarstvo prosvete je 1931. osnovalo Kalenićevu zadužbinu, pre svega, za pomaganje siromašnih učenika kako se u ono vreme govorilo, „koji su se odali izučavanju narodne ekonomije”. Imovina Zadužbine je nacionalizovana posle Drugog svetskog rata. Beogradski univerzitet je početkom 21. veka obnovio njen rad, na osnovu rešenja Ministarstva kulture Republike Srbije iz 1996. godine.
I to nije sve iz fonda zadužbine. Na nekadašnjem imanju znanom kao „Kalenića guvno”, koje je Vlajko dobio nasledstvom od oca, beogradskog papudžije po zanimanju, nakon njegove smrti, 1926. godine izgrađena je pijaca koja nosi njegovo ime „Kalenića pijaca”. I danas se, kažu, održala tradicija da se prodajno mesto na pijaci „Kalenić” prenosi sa oca na sina. I da podsetimo, ne samo Kalenić, Bajlonijeva i Cvetkova pijaca ime su dobile po imućnim Beograđanima koji su svoja imanja darovali Beogradu – gradu i njegovim građanima ili studentima Beogradskog univerziteta. Jednom je zapisano: „I ne kažu stari Beograđani uzalud da je Kalenić pijaca gradskija, odnosno gospodskija, od svih pijaca u gradu”
Takav je bio i čovek po kome je dobila ime – pravi građanin i pravi gospodin, Vlajko Kalenić.
Zadužbinarstvo nekada i danas
A zadužbinarstvo u Srbiji pominje se još u Dušanovom zakoniku. Odrednicu o zadužbinarstvu uneo je i Vuk Karadžić u Srpski rječnik: „Najveća je zadužbina načiniti manastir ili crkvu, kao što su srpski carevi i kraljevi gradili; potom će zadužbina načiniti ćupriju na kakoj vodi ili preko bare, kaldrmu po rđavu putu, vodu dovesti i načiniti blizu puta, usaditi ili nakalamiti voćku blizu puta, gladnog nahraniti, žednog napojiti, golog odjesti (i ovo se kaže činiti i učiniti zadužbinu)”.
Fond Zadužbine Vlajka Kalenića se danas popunjava rentiranjem Zgrade u ulici Svetogorska 12 u Beogradu, koji se sastoji se od 32 stana i dve sobe. Sredstva se koriste, kako je zapisano u osnivačkim aktima Fonda, osim za stipendiranje odličnih studenata Ekonomskog fakulteta slabijeg materijalnog stanja, i za usavršavanja u zemlji i inostranstvu, nabavku udžbenika, literature i drugih sredstava potrebnih za studiranje i usavršavanje. Materijalno pomažu i ustanove i organizacije u oblasti studentskog standarda i drugih oblika pomoći koje utvrdi Odbor zadužbine. Svake godine Zadužbina raspisuje konkurs za dodelu studentskih stipendija.
I evo nas u sadašnjosti u kojoj tradicije ima sve manje, a nečeg drugog, sve više i više. O tome najbolje govori podatak iz Arhiva Srbije. Za period od druge polovine 19. do sedamdesetih godina prošlog veka, u Ministarstvu prosvete registrovano je oko 1.100 zadužbina. U APR-u ih je danas zvanično tek 129.
Kao tema za razmišljanje: možda baš sada i zato što svetska ekonomska kriza još odjekuje, i što se čini da smo sve siromašniji, možda je pravi trenutak da se institucija zadužbinarstva – velikodušna, patriotska, vizionarska i obnovi?
Izvor: FB Rojalistički klub
