Ruski diplomata se zalagao za to da se zaustavi masovno iseljavanje ugroženog srpskog pravoslavnog stanovništva sa Kosova i sa tim ciljem je boravio u Kosovskoj Mitrovici. Pored toga, on je zahtevao ravnopravnost građana bez obzira na versku i nacionalnu pripadnost, a takođe i da se nezaštićeni Srbi na Kosovu više ne moraju bojati za svoje živote pred nasiljem lokalnih Albanaca. I upravo zato ga je mučki ubio albanski terorista koji je nakon hapšenja priznao da je ubistvom ruskog diplomate hteo da spreči njegovo delovanje u Kosovskoj Mitrovici.
Da li vam ovo zvuči poznato? Da li ste možda pomislili da se ovo dogodilo juče ili ovih dana? Ne, nije se dogodilo ovih dana, već pre tačno 110 godina, ali na žalost sve što je pomenuto još uvek veoma podseća na aktuelno stanje i trenutnu situaciju na Kosovu i Metohiji, kao da se već više od stotinu godina ništa nije promenilo.
Dakle, ruski diplomata sa kojim smo započeli priču je bio Grigorij Ščerbina, koji je 1902. godine postavljen za konzula Rusije sa sedištem u Kosovskoj Mitrovici. Tadašnjim kosovskim Albancima se njegovo prisustvo na tim prostorima nije nimalo dopalo jer je ruski konzul svojim ličnim prisustvom na terenu jasno mogao da vidi sve probleme i zločine kojima je bilo izloženo srpsko stanovništvo, te je pokušavao da poboljša njihov teški položaj.
Kako je pisala tadašnja ruska štampa s početka 20. veka – «lokalno slovensko stanovništvo živi jedino sa pritajenom nadom u Rusiju. To je njihova svetinja. Kada ne bi bilo tog ideala, oni bi pali duhom, i uništili bi ih grozni zulumi i bezakonje koje sprovodi turska vlast i obični Albanci, pa bi svi oni morali ili da se isele ili da umru. » Stoga je u takvim okolnostima Rusija 1902. godine odlučila da otvori u Mitrovici svoje diplomatsko predstavništvo.
I mada je Grigorij Ščerbina još pre dolaska na dužnost konzula u Mitrovicu počeo dobijati pretnje smrću i bio svestan opasnosti kojoj je izložen, ipak je nastavio obavljati svoju dužnost sve do kobnog atentata.
Inače, čak i sećanje na čuvenog ruskog konzula je imalo sličnu sudbinu. Naime, u Kosovskoj Mitrovici su zahvalni građani 1928. Godine postavili spomenik u njegovu čast, kog su u Drugom svetskom ratu iz istog razloga uništili isti oni koji su i njega ubili, a tokom bombardovanja Srbije 1999. i nakon progona Srba iz južnog dela Kosovske Mitrovice, spomenik su po drugi porušili sledbenici iste mržnje prema srpskom i ruskom prisustvu na tom području.
Na žalost, na primeru ruskog konzula Grigorija Ščerbine, a zatim i na primeru njegovog spomenika koji je dva puta rušen, na simboličan način se oslikava i sva tragična sudbina Srba na Kosmetu. Međutim, koliko god puta je bio rušen, toliko puta je bio iznova i podizan, a sadašnji spomenik, koji stoji u severnom delu Kosovske Mitrovice, upravo juče je obišao i sadašnji ambasador Ruske Federacije u Beogradu Aleksandar čepurin da bio položio cveće povodom 110 – te godišnjice ubistva konzula.
Što je najgore od svega, ne radi se samo o istorijskom događaju iz davne prošlosti koju više niko ne može da zamisli, nego sasvim suprotno, radi se o događaju od pre jednog veka koji i danas izgleda sasvim aktuelno. A sve ono protiv čega se diplomatskim putem borio ruski konzul Ščerbina, i u savremeno doba se svakodnevno dešava. Baš zato ste na početku ove priče mogli da pomislite da se sve to odigralo juče – i ubistvo ruskog konzula, i terorisanje srpskog stanovništva i nekažnjeni zločinci.
(Glas Rusije)
